Stacja metra w zabytkowym budynku Battery Park Control House.

Zdjęcia ©2025 Airbus,Dane mapy ©2025 Google

Alternatywną opcją jest stacja metra Bowling Green (2 Broadway Street), znajdująca się tuż obok National Museum of the American Indian. Z tego miejsca do Battery Park Control House dzieli zaledwie 40 metrów. 

Stacja metra obok National Museum of the American Indian.

Zdjęcia ©2025 Airbus,Dane mapy ©2025 Google

Następnie spacerujemy przez malowniczy, zabytkowy Battery Park, by dotrzeć do Castle Clinton National Monument, gdzie znajduje się kasa biletowa na Statuę Wolności. 

1. Castle Clinton National Monument

Adres: 7 Battery Place in Manhattan, New York, NY 10005-1996.

Castle Clinton National Momunent widok z lotu ptaka. W środku po prawej kasa biletowa, 

a po lewej księgarnia.

źródło: nps.gov, https://www.nps.gov/cacl/planyourvisit/basicinfo.htm?fullweb=1, dostęp: 27.05.2025.

Położony na południowym krańcu wyspy Manhattan, okrągły fort z piaskowca, Castle Clinton (znany także jako Castle Garden), symbolizuje miejsce, gdzie rozpoczęła się historia Nowego Jorku. Stanowi świadectwo nie tylko rozwoju miasta, ale również wzrostu całego narodu. Niegdyś nazywany West Battery, fort był jednym z wielu wzniesionych w celu obrony Nowego Jorku przed potencjalnymi atakami morskimi. Południowo-zachodnia bateria została zbudowana na skalistym krańcu wyspy Manhattan w latach 1808–1811. Choć fort został w pełni uzbrojony, nigdy nie doszło do użycia jego dział w walce.

Armia opuściła fort w 1821 roku, a w 1855 Castle Garden przekształcono w pierwszą stację imigracyjną, poprzedzającą Ellis Island. W ciągu 34 lat, od 1855 do 1890 roku, przez Fort Clinton do Stanów Zjednoczonych przybyło ponad 7,5 miliona imigrantów. Po zamknięciu stacji w 1890 roku budynek przeszedł kolejną transformację – w 1896 roku otwarto w nim Nowojorskie Akwarium, które działało aż do jego zamknięcia w 1941 roku.

Na przestrzeni lat Castle Clinton pełnił różne funkcje – był ogrodem piwnym, salą wystawową, teatrem oraz publicznym akwarium. Obecnie stanowi ważny zabytek Nowego Jorku, wpisany na listę Krajowego Rejestru Miejsc Historycznych oraz uznany za pomnik narodowy.

Dziś większość turystów odwiedza Castle Clinton, aby zakupić bilety na wycieczki do Statuy Wolności i na Ellis Island, które są tam sprzedawane.

Nie ma opłaty za wstęp, a zamek znajduje się w pięknym parku Battery, który zdecydowanie warto odwiedzić.

Wejście do Castle Clinton przez główną bramę.

źródło: npplan.com, https://npplan.com/parks-by-state/new-york-national-parks/castle-clinton-national-monument-park-at-a-glance, dostęp: 27.05.2025.

Kasa biletowa na Statuę Wolności w Castle Clinton.

źródło: npplan.com, https://npplan.com/parks-by-state/new-york-national-parks/castle-clinton-national-monument-park-at-a-glance, dostęp: 27.05.2025.

Po dotarciu na miejsce ustawiliśmy się w kolejce do kasy.

Jak kupić bilety na Statuę Wolności?

Bilety na Statuę Wolności zakupiliśmy online jeszcze przed wylotem do USA. Zakup z wyprzedzeniem to świetny pomysł, ponieważ gwarantuje miejsce i możliwość odwiedzenia Statuy w wybranym terminie. Chociaż my podróżowaliśmy zimą, co oznaczało mniejszy tłok, w sezonie letnim bilety mogą być wyprzedane na długo przed planowaną wizytą. Dlatego warto zaplanować to wcześniej.

Co zawiera cena biletu?

• Wstęp do dedykowanej kolejki, co może skrócić czas oczekiwania na wejście (choć czas oczekiwania bywa różny).
• Rejs promem w obie strony: na Liberty Island (Statue of Liberty National Monument) oraz Ellis Island (Ellis Island National Museum of Immigration).
• Dostęp do terenów Liberty Island i Ellis Island.
• Wstęp do Statue of Liberty Museum, które oferuje trzy interaktywne galerie opowiadające historię Statuy Wolności.
• Dostęp do tarasu widokowego u podstawy Statuy Wolności (tzw. pedestal level, 6P).

Dodatkowo, każdy bilet obejmuje korzystanie z przenośnego urządzenia audio Acoustiguide. To elektroniczne urządzenie dostarcza narrację podczas zwiedzania parku. Wystarczy odnaleźć numer wystawy, wpisać go w urządzenie i posłuchać opowieści związanej z oglądanym eksponatem. Urządzenia można odbierać i zwracać na wyznaczonych stanowiskach na każdej wyspie. Polecam zabrać własne słuchawki, co zwiększy komfort zwiedzania.

Wycieczka audio jest dostępna w wielu językach, takich jak arabski, angielski, francuski, niemiecki, hindi, włoski, japoński, koreański, mandaryński, portugalski, rosyjski i hiszpański (niestety, polskiego brak). Dodatkowo dostępne są specjalne urządzenia dla osób niewidomych (z opisowym dźwiękiem) oraz sprzęt wideo z tłumaczeniem w języku migowym dla osób niesłyszących.

Na tej stronie znajdziesz różne opcje biletów dostępnych do wyboru. Oferowane są trzy główne rodzaje:

1) Crown Reserve – gwarantuje dostęp do punktu widokowego na koronie oraz piedestale Statuy Wolności.

2) Pedestal Reserve – umożliwia wejście na piedestał (cokół) posągu. Dodatkową atrakcją jest zewnętrzny balkon na szczycie piedestału, który stanowi punkt widokowy z zapierającymi dech w piersiach panoramami okolicy.

3) General Admission – ogólny bilet wstępu uprawniający do odwiedzenia Liberty Island, jednak bez dostępu do punktów widokowych.

Dostępne są również inne opcje łączone, które mogą lepiej odpowiadać Twoim potrzebom.

Wszystkie bilety można nabyć online na stronie StatueCruises.com – jedynym autoryzowanym dystrybutorze biletów National Park Service na Liberty i Ellis Island. Uważaj na inne oferty – wiele z nich to rejsy wokół wysp lub podróbki, które nie umożliwiają zejścia na wyspę. Bilety zakupione przez Statue Cruises to jedyny sposób, aby stanąć na Liberty Island.

Bilety zakupione online są klasyfikowane jako bilety rezerwacyjne (reserve tickets) i mają określoną datę oraz godzinę kontroli bezpieczeństwa. Natomiast bilety kupione osobiście w Castle Clinton lub Liberty State Park to elastyczne bilety (flex tickets), które pozwalają na wejście w dowolnym momencie w ciągu trzech kolejnych dni.

Wstęp na koronę Statuy Wolności jest limitowany, ponieważ dzienny limit odwiedzających wynosi zaledwie 240 osób. Bilety są dostępne tylko w wybranych dniach i godzinach, a ich zakup należy zaplanować z wyprzedzeniem od 3 do 6 miesięcy. Koszt biletów, niezależnie od ich rodzaju, wynosi około 26 dolarów za osobę.

Jak kupić bilet online:

* Wejdź na stronę rezerwacyjną i wybierz interesującą Cię opcję, klikając "Buy Now".

* Następnie zostaniesz poproszony o wybór lokalizacji wypłynięcia: New York lub New Jersey. Pamiętaj, że promy kursują dwoma trasami: pierwsza zaczyna się i kończy w Battery Park na dolnym Manhattanie w Nowym Jorku, a druga rozpoczyna i kończy swoją trasę w Liberty State Park w New Jersey. To dwie różne lokalizacje znajdujące się w różnych stanach! 

Ja wybrałam trasę z Nowego Jorku ("Buy from New York").

* Kliknij "Check Availability" (sprawdź dostępność) i wybierz datę. Uwaga: daty oznaczone symbolem kółka wskazują, że bilety na ten dzień są już wyprzedane. Po prawej stronie zobaczysz dostępne godziny rejsów. Wybierz godzinę oraz liczbę biletów (z podziałem na kategorie: dorośli, dzieci, seniorzy, wojskowi).

W trakcie zakupu należy podać imiona i nazwiska wszystkich użytkowników biletów – te dane zostaną wydrukowane na biletach. Limit zakupu wynosi maksymalnie cztery bilety na jedno gospodarstwo domowe lub jednego posiadacza karty płatniczej.

* Następnie kliknij "Buy Now" (kup teraz). Wypełnij formularz danymi potrzebnymi do realizacji zamówienia. Najpierw podaj adres e-mail, na który zostaną wysłane bilety online (Contact Details). Kolejno uzupełnij szczegóły zamówienia (Booking Details), wybierz metodę płatności i wprowadź wymagane dane karty. Zaakceptuj regulamin i kliknij "Continue to Payment" (kontynuuj do płatności).

Po dokonaniu płatności na stronie wyświetli się potwierdzenie zakupu biletów, które można wydrukować (tak właśnie zrobiłam).

* Wkrótce po zakupie otrzymałam wiadomość e-mail na podany adres. E-mail zawierał potwierdzenie zamówienia oraz wszystkie kluczowe informacje. Tego e-maila również można wydrukować, jednak pamiętaj, że nie jest to sam bilet!

Każdy bilet zawiera godzinę Check-In, która wskazuje, kiedy należy stawić się w punkcie kontroli bezpieczeństwa. Uwaga: to nie jest godzina odpłynięcia promu! Kontrola bezpieczeństwa może potrwać nawet do 2 godzin, dlatego planując czas na wyspach Liberty i Ellis, warto uwzględnić możliwe oczekiwanie w kolejce. Promy odpływają średnio co 20–30 minut. Moja sugestia? Zarezerwuj bilet na godzinę 8:00 lub 9:00 rano, aby uniknąć długiego oczekiwania.

Bilety kupione online można wydrukować w domu lub pokazać w formie kodu QR na telefonie przy wejściu na prom.

Jeśli planujesz odwiedzić pomnik narodowy Statuy Wolności spontanicznie, bilety ogólne są dostępne w kasach biletowych w Castle Clinton i Liberty State Park. Pamiętaj jednak, że bilety na piedestał nie zawsze są dostępne tego samego dnia, chyba że pozostaną jakieś wolne miejsca. Natomiast bilety na koronę można kupić wyłącznie online, i to z dużym wyprzedzeniem.

Odbiór biletów

Bilety można odebrać w kasie biletowej (Box Office) w Castle Clinton, przy okienku oznaczonym napisem Will Call w Battery Park. Nie ma możliwości wydrukowania biletów w domu. Aby odebrać bilety, należy okazać dowód tożsamości ze zdjęciem oraz tę samą kartę kredytową, której użyto podczas rezerwacji. Właściciel karty kredytowej musi być obecny przy odbiorze. Dodatkowo, każdy posiadacz biletu zobowiązany jest przedstawić dowód tożsamości ze zdjęciem, który pasuje do nazwiska widniejącego na bilecie. Warto pamiętać, że można dokonać tylko jednej rezerwacji w okresie 6 miesięcy.

Przy odbiorze biletów otrzymuje się również specjalne papierowe opaski na nadgarstek (podobne do tych używanych w parkach rozrywki). Po odebraniu biletów i opasek należy opuścić Fort Castle Clinton i podążać za znakami prowadzącymi do Security Screening (kontroli bezpieczeństwa). Trzeba ustawić się w kolejce przed dużym białym budynkiem przypominającym namiot.

Namiot, w którym przeprowadzana jest kontrola bezpieczeństwa przed wejściem na prom. 

Zdjęcia ©2025 Airbus,Dane mapy ©2025 Google

Dodatkowe informacje

Kontrola bezpieczeństwa

Po wejściu do dużego, białego namiotu przejdziesz pierwszą kontrolę bezpieczeństwa, podobną do tej na lotnisku, zanim wejdziesz na pokład promu. Wszystkie przedmioty należy umieścić w plastikowym pojemniku, opróżnić kieszenie i zdjąć pasek. Dobra wiadomość – buty możesz zachować na sobie. Przygotuj się na oczekiwanie w kolejce, ponieważ cały proces wymaga cierpliwości.

Po dotarciu na wyspę, osoby posiadające bilety na wejście do korony przechodzą kolejną kontrolę bezpieczeństwa i otrzymują papierową opaskę na nadgarstek. Opaska ta umożliwia dostęp do kolejnej bramki prowadzącej do szafek z zamykanymi schowkami. W schowku należy zostawić wszystkie rzeczy – wyjątkiem są tylko telefon i aparat fotograficzny. Żadne torby, plecaki, ani nawet damskie torebki nie są dozwolone.

Zwroty biletów

Zwrot kosztów biletu jest możliwy, jeśli anulowanie nastąpi co najmniej 24 godziny przed planowaną wizytą. Ponadto, refundacje są zapewniane w przypadku zamknięcia wysp z powodów bezpieczeństwa lub niesprzyjających warunków pogodowych.

Jak uniknąć pomyłki przy wsiadaniu na prom?

Przypominamy, że promy kursują na dwóch trasach: z Nowego Jorku oraz z New Jersey. Chociaż z wyglądu są identyczne, ważne jest, aby zwrócić uwagę na trasę powrotną, szczególnie po wizycie na Liberty Island (ze Statuą Wolności) i Ellis Island.

Zasada jest prosta: wsiadaj na prom dokładnie z tego samego przystanku, na którym wysiadłeś. Promy z Nowego Jorku i New Jersey cumują blisko siebie, ale zawsze w tym samym miejscu. Dodatkowo, przed wejściem na pokład, obsługa wyraźnie ogłasza kierunek, w którym płynie dany prom, co ułatwia odnalezienie właściwego.

Ubiór

Latem warto ubrać się w wygodne buty i lekką, przewiewną odzież. Natomiast w sezonie chłodnym przydadzą się ciepła kurtka, czapka i rękawiczki, aby zapewnić sobie komfort podczas zwiedzania.

Problemy zdrowotne

Jeśli masz problemy zdrowotne, takie jak choroby serca, trudności z oddychaniem, zawroty głowy, klaustrofobię, lęk wysokości czy trudności w poruszaniu się, zalecamy unikanie wejścia do korony Statuy Wolności. Bezpieczeństwo jest najważniejsze, więc prosimy o rozwagę.

WAŻNE

Czas spędzony na wyspie ze Statuą Wolności i wyspie Ellis nie jest w żaden sposób ograniczony. Godzina widniejąca na Twoim bilecie dotyczy jedynie pierwszego wejścia na prom na początku trasy. Po rozpoczęciu podróży możesz zwiedzać wyspy we własnym tempie i spędzić na nich tyle czasu, ile zechcesz.

Nasze doświadczenia

Na naszym bilecie widniała godzina 9:00, więc wstaliśmy wcześnie rano i dotarliśmy do kasy biletowej już o 8:00. Następnie czekaliśmy w długiej kolejce do kontroli bezpieczeństwa – było zimno, brr! Dopiero o 9:00 otwarto drzwi do namiotu, w którym odbywa się kontrola. Gdy już ruszyło, wszystko przebiegało sprawnie. Było wiele stanowisk kontrolnych, a proces, choć bardzo szczegółowy, posuwał się szybko i bez większych problemów.

Nasz prom w trakcie jego sprawdzania przez pracowników.

Po przejściu przez kontrolę bezpieczeństwa wychodziliśmy z drugiej strony białego namiotu i ustawialiśmy się w kolejce do promu. Był to pierwszy poranny kurs, więc prom również musiał przejść szczegółową kontrolę. Jeden z funkcjonariuszy, wraz z psem, dokładnie sprawdzał cały statek. Procedura zajęła trochę czasu, dlatego z ogromną ulgą i radością weszliśmy na pokład, gdy wreszcie mogliśmy to zrobić. Mimo mrozu – na szczęście byliśmy dobrze ubrani – zdecydowaliśmy się udać na górny, zewnętrzny pokład, aby mieć jak najlepszy widok. O ile dobrze pamiętam, na pokład weszliśmy około 9:20.

Prom odbił od brzegu, a rejs trwał około 20 minut.

Pokład górny, wszyscy dzielnie siedzą mimo mrozu.

I jeszcze kilka innych ujęć z pokładu górnego promu.

Po dotarciu do brzegu wszyscy wysiedliśmy na przystani. Przed nami czekał pierwszy przystanek naszej wycieczki.

2. Liberty Island - Wyspa ze Statuą Wolności

Przechodząc przez bramę z kolumnami, kierowaliśmy się za znakami wskazującymi strefę odprawy dla posiadaczy biletów na piedestał i koronę ("Pedestal and crown tickets holders check-in"). Po chwili znaleźliśmy się na dużym placu (Flagpole Plaza), skąd skręciliśmy w prawo i dotarliśmy do szafek.

Na mapce zaznaczyłam jak dojść od promu do szafek.

Zdjęcia ©2025 Airbus,Dane mapy ©2025 Google

Osoby chcące wejść do wnętrza posągu nie mogą zabierać ze sobą plecaków ani większych torebek. Wszystkie takie przedmioty należy pozostawić w specjalnych schowkach. Podchodzimy do szafki, umieszczamy w niej plecak, a następnie wrzucamy 25 centów do otworu (czarna pokrywa na drzwiach). Zamykamy drzwi, przekręcamy klucz i zabieramy go ze sobą, upewniając się, że jest przechowywany bezpiecznie, aby go nie zgubić. Po powrocie wkładamy klucz do zamka, przekręcamy, otwieramy drzwi, odbieramy swoje rzeczy i odzyskujemy nasze 25 centów. To wszystko! Proszę pamiętać, że wszystkie przedmioty pozostawione w szafkach muszą zostać odebrane po zakończeniu wizyty. National Park Service nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek wartościowe rzeczy pozostawione w schowkach.

Do wnętrza posągu można zabrać jedynie portfele, klucze i telefony komórkowe. Plecaki, torebki, wodę, jedzenie czy inne przedmioty należy zostawić. Następnie przechodzi się kolejną kontrolę bezpieczeństwa w budynku naprzeciwko schowków, tuż przy Statule Wolności. Po tej procedurze można rozpocząć zwiedzanie wnętrza Statuy Wolności.

W tych szafkach musimy zostawić nasze rzeczy, jest ich dosyć sporo.

Na planszy instrukcja obsługi szafek. 

Obok Statuy Wolności znajduje się budynek, gdzie dokonywana jest ponowna kontrola bezpieczeństwa (Secondary Screening Facility). Obiekt został otwarty w lutym 2019 roku.

Przyszedł czas, aby opowiedzieć nieco więcej o fascynującej historii Statui Wolności.

Statua Wolności, znana również jako „Libertas”, od zawsze była symbolem wolności, demokracji i nadziei. Przedstawiająca kobietę dzierżącą pochodnię, statua stała się uosobieniem wartości, które stanowią fundament amerykańskiego społeczeństwa. Wznosząc się majestatycznie nad Nowym Jorkiem, reprezentuje nie tylko swobody obywatelskie, ale także niegasnącą nadzieję dla milionów imigrantów, którzy przybywali do Stanów Zjednoczonych w poszukiwaniu lepszego życia.

Jeśli jednak zgłębimy historię nieco bardziej, odkryjemy, że kulisy powstania Statuy Wolności są równie fascynujące, co jej symbolika. Posąg był darem Francji, wyrazem przyjaźni między obydwoma narodami. Za jego realizacją stało trzech wybitnych twórców. Za projekt postumentu odpowiadał Richard Morris Hunt, konstrukcję stalową stworzył Gustave Eiffel (tak, to ten sam inżynier od paryskiej Wieży Eiffla!), a za projekt rzeźby odpowiadał Frédéric-Auguste Bartholdi. Ten ostatni wykazał się niezwykłą kreatywnością – według różnych źródeł, ciało posągu odwzorował na podstawie sylwetki swojej ukochanej, natomiast rysy twarzy nadał jej na wzór swojej matki. To dość nietypowa, ale z pewnością osobista decyzja artysty! 🙂

W efekcie powstał posąg, który dziś jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli wolności i niepodległości na świecie.

Realizacja wizji Bartholdiego była możliwa dzięki współpracy wielu osób oraz wieloetapowemu procesowi:

• Projektowanie: Bartholdi stworzył liczne modele i szkice, zanim finalna wersja posągu została zatwierdzona.
• Zbieranie funduszy: Budowa tego monumentalnego dzieła była finansowana z dobrowolnych datków zarówno we Francji, jak i w Stanach Zjednoczonych.
• Konstrukcja: Posąg wykonano z miedzi i stali. W pierwszej kolejności został zmontowany we Francji, gdzie w 1884 roku symbolicznie przekazano go amerykańskiemu ambasadorowi w Paryżu. Następnie podzielono go na części w celu ułatwienia transportu.
• Transport: Statua została rozebrana na 350 elementów i załadowana na statek, co stanowiło niemałe wyzwanie logistyczne.

• Montaż: Po przybyciu do Nowego Jorku w 1885 roku, elementy Statuy Wolności zostały złożone na wyspie Liberty Island, a jej budowa zakończyła się w 1886 roku.

Jeśli chodzi o wymiary Statuy Wolności, warto wspomnieć o jej imponujących proporcjach. Waży 229 ton, a jej talia ma aż 11 metrów szerokości. Wysokość samego posągu to 46,5 metra, natomiast z cokołem osiąga aż 93 metry.

Głównymi materiałami konstrukcyjnymi są stal (konstrukcja) oraz miedź (poszycie). Zewnętrzna powierzchnia pokryta miedzią początkowo miała kolor brązowy, jednak z czasem, w wyniku procesu utleniania, pokryła się warstwą patyny, przez co stała się zielona. To charakterystyczne zabarwienie, które znamy dzisiaj, nadało Statui jej niepowtarzalny wygląd.

Każdy element Statuy Wolności niesie ze sobą głęboką symbolikę:

• Korona z siedmioma promieniami – reprezentuje siedem kontynentów i mórz, symbolizując powszechny zasięg wolności.
• Tablica trzymana w dłoni – nawiązuje do amerykańskiej Deklaracji Niepodległości (4 lipca 1776) i jest symbolem niepodległości.
• Łańcuch u stóp – symbolizuje wyzwolenie od tyranii i niewoli, przedstawiając triumf nad opresją.
• Pochodnia – oznacza oświecenie, prowadząc ku wolności i nadziei.

Statua Wolności reprezentuje wartości, które na przestrzeni lat inspirowały miliony ludzi:

• Wolność osobista – zachęta do życia zgodnego z własnymi przekonaniami.
• Równość – podkreślenie równej wartości każdego człowieka, bez względu na pochodzenie.
• Tolerancja – akceptacja różnorodności kulturowej i etnicznej.
• Możliwości – wskazanie na dostęp do dróg umożliwiających realizację marzeń.

Dla milionów imigrantów przybywających do USA, Statua Wolności była nie tylko symbolem nowego początku, ale także źródłem nadziei na lepsze życie. Była świadkiem kluczowych momentów historycznych i stała się ikoną walki o prawa obywatelskie oraz równość. Jej wizerunek wielokrotnie pojawiał się na plakatach protestacyjnych, w literaturze, filmach i sztuce, odzwierciedlając pragnienie sprawiedliwości i wolności.

Przez lata niezliczone osoby odwiedziły ten wyjątkowy pomnik, by uczcić wartości, które symbolizuje. Podczas wizyty można podziwiać nie tylko samą Statuę, ale także jej głębokie przesłanie, które pozostaje ponadczasowe.

Statua Wolności to żywy dowód na to, że walka o wolność nigdy się nie kończy. Każde pokolenie nadaje jej symbolice nowe znaczenie, dostosowując je do współczesnych realiów. W obecnych czasach ten pomnik przypomina nam, jak ważne jest pielęgnowanie wolności i demokracji każdego dnia.

Na przestrzeni lat Statua Wolności stała się nie tylko historycznym symbolem, ale również elementem kultury popularnej. Pojawiała się w filmach, książkach i grach, inspirując zarówno zachwyt nad jej monumentalnością, jak i refleksję nad ideą amerykańskiego snu oraz wolności.

Przykłady filmów, w których Statua Wolności odegrała kluczową rolę, to m.in.:

• „Percy Jackson i bogowie olimpijscy: Złodziej pioruna”
• „Noc w muzeum”
• „Pojutrze”
• „Planeta Małp”
• „Cloverfield”
• „Liberty”
• „Statua Wolności: Matka wygnańców”

Źródło:

https://studentwpodrozy.pl/statua-wolnosci-historia-i-zwiedzanie-symbolu-wolnosci

Zwiedzanie Korony Statuy

Wspinaczka na koronę Statuy Wolności to niezapomniane przeżycie, choć wymaga nieco wysiłku. Aby dostać się na szczyt, trzeba pokonać 354 schody. Na szczęście, pierwszą część można ułatwić sobie windą, która dowozi zwiedzających od parteru do piątego piętra, czyli do piedestału, oszczędzając tym samym 192 schody. Po krótkiej wspinaczce na kolejne piętra, dociera się na taras widokowy umieszczony w cokole Statuy, skąd roztacza się wspaniały widok.

Pozostałe 162 stopnie trzeba pokonać samodzielnie, bez żadnych udogodnień. Na szczyt prowadzą wąskie, metalowe, spiralne schody, które kręcą się wokół kolumny, prowadząc nieustannie w górę. Schody mają szerokość zaledwie pół metra, a ich wysokość wynosi tylko 1,8 metra, co oznacza, że osoby wysokiego wzrostu nie mogą się tam wyprostować. Z kolei osoby z większą nadwagą mogą napotkać trudności i będą zmuszone poruszać się bokiem, a w skrajnych przypadkach mogą nawet utknąć. Wymagana jest dobra kondycja fizyczna, a wygodne, sportowe buty są absolutnie niezbędne.

Na szczęście wejście i zejście odbywają się po osobnych stronach schodów, co jest bardzo praktycznie rozwiązane i eliminuje ryzyko tłoku.

Na górę prowadzą kręte, wąskie, metalowe, spiralne schody.

Chwila przerwy na zdjęcie, przed nami jesze 146 schodów do korony. 

Wnętrze (klatka schodowa prowadząca na koronę) nie jest ani klimatyzowane, ani ogrzewane. Panuje tam duszna atmosfera, momentami panuje półmrok, a samo przejście może być dość niewygodne. Latem temperatura wewnątrz konstrukcji może osiągać nawet 30°C lub więcej, co oznacza, że jest o około 5–7°C wyższa niż na zewnątrz. Z kolei zimą jest tam bardzo chłodno, a temperatury często spadają poniżej zera.

Należy również pamiętać, że nie ma tam windy ani toalety, dlatego wszelkie potrzeby fizjologiczne warto załatwić przed rozpoczęciem wspinaczki.

Powyższe zdjęcia pokazują jak wygląda klatka schodowa prowadząca na koronę Statuy Wolności. 

Przyjemnym zaskoczeniem jest fakt, że na koronę w jednym momencie wpuszczanych jest tylko od 10 do 15 osób. Dzięki temu każdy ma około 20 minut, aby w pełni nacieszyć się widokiem, zanim na górę wejdzie kolejna grupa.

Widok z korony

Po dotarciu na szczyt pierwszym, co zauważamy, jest pracownik obsługi spokojnie siedzący na krześle.

Jesteśmy w koronie, Pani w białej kurtce wchodzi do korony, a ktoś w niebieskiej czapce schodzi na dół. 

Pracownik obsługi zarządza ruchem i wskazuje odpowiedni moment wejścia na koronę, aby uniknąć tłoku. 

Widok z wnętrza korony Statuy Wolności jest mocno ograniczony. Przestrzeń dostępna dla turystów jest wyjątkowo mała – jednocześnie mieszczą się tam zaledwie 3 osoby. Gdy w końcu uda się podejść do niewielkiego okienka, okazuje się, że widok jest raczej rozczarowujący i niezbyt wart oczekiwania.

Widok na rzekę Hudson, promy i wieżowce.

Na zdjęciach prawa ręką Statuy Wolności z pochodnią. 

Widoczna jest przede wszystkim ręka Statuy Wolności, rzeka Hudson oraz kilka wieżowców majaczących w oddali. O panoramie Manhattanu trzeba zapomnieć – to nie ta strona. Największą atrakcją pozostaje jednak sama świadomość, że znajdujemy się wewnątrz legendarnej Statuy Wolności.

Okienka w koronie Statuy są malutkie i niewiele przez nie widać. 

Po podziwianiu widoków i wnętrza oraz zrobieniu kilku zdjęć, nadszedł czas na powrót – inni również czekają na swoją kolej. Na samej koronie spędziliśmy może 5 minut, ale mimo to uważam, że było warto.

A teraz droga powrotna na dół, aż może zakręcić się w głowie. 

Co jakiś czas są takie miejsca, gdzie można zejść na chwilę za schodów, odpocząć, porobić

zdjęcia i pójść dalej. To też było bardzo pomocne. 

Zeszliśmy w dół, pokonując 162 stopnie schodów, aż dotarliśmy do piedestału.

Piedestał (cokół) Statuy Wolności

Po pokonaniu kolejnych kilkudziesięciu stopni znaleźliśmy się na tarasie widokowym umieszczonym w cokole Statuy Wolności. Taras umożliwia spacer dookoła, oferując widoki we wszystkich kierunkach. Z jednej strony rozciąga się panorama Manhattanu, a z drugiej widok na New Jersey. Nie sposób oprzeć się robieniu zdjęć – wszyscy uwieczniają te chwile.

To wyjątkowe miejsce, idealne, by uchwycić niezapomniane ujęcia.

Widoki z cokołu Statuły Wolności. 

Wyspa Ellis Island, kolejny punkt wycieczki.

Po podziwianiu zapierających dech w piersiach widoków z cokołu Statuły Wolności, warto odwiedzić wystawę, która przybliża historię oraz ciekawostki związane z tym ikonicznym symbolem.

A po zakończeniu wystawy wychodzimy na zewnątrz, aż do podnóża Statuy, gdzie robimy wyjątkowe zdjęcia.

Kierujemy się za znakami „Statue Exit” (wyjście ze Statuy) i schodzimy schodami na dół. Przechodzimy przez obrotowe drzwi, które prowadzą poza ogrodzenie otaczające Statuę Wolności. Na koniec odbieramy swoje rzeczy z szafki.

Teraz możemy spokojnie zrobić zdjęcia w różnych miejscach, ciesząc się widokiem na Statuę Wolności i panoramę Manhattanu.

Następnie kierujemy się w stronę okrągłego placu Flagpole Plaza, za którym mieści się muzeum.

3. Statue of Liberty Museum - Muzeum Statuy Wolności 

Muzeum, otwarte dla zwiedzających 16 maja 2019 roku na Liberty Island, zaprasza do odkrywania fascynujących historii i eksponatów. W jego wnętrzu znajdują się trzy unikalne galerie, oryginalna pochodnia ikonicznej Statuy oraz zielony dach, który zachęca do relaksu i podziwiania widoków.

Wstęp do muzeum jest wliczony w cenę biletu na wycieczkę, dzięki czemu nie wymaga dodatkowych opłat.

Budynek Muzeum Statuy Wolności, po prawej jeszcze plac (Flagpole Plaza).

źródło: świat-architects.com, https://www.world-architects.com/en/architecture-news/headlines/statue-of-liberty-museum-opens, dostęp: 30.05.2025.

W północno-zachodnim rogu wyspy, na tle 500-letniej równiny, znajduje się jednopiętrowy budynek. Choć osadzony nisko, został celowo wzniesiony kilka stóp wyżej, tworząc niezwykłą przestrzeń. Aby się do niego dostać, zwiedzający korzystają ze schodów lub rampy, a następnie mogą udać się na dach za pomocą zewnętrznych schodów lub windy, by podziwiać zapierające dech w piersiach widoki. Ze szczytu rozciąga się panorama obejmująca Statuę Wolności, nowojorski port i słynną linię horyzontu Manhattanu.

Muzeum oferuje wyjątkowe doświadczenie dzięki interaktywnym wystawom, które umożliwiają odkrywanie fascynującej historii Statuy Wolności. Co ważne, nie wymaga to dodatkowych rezerwacji czy specjalnych biletów. Odwiedzający mogą poznać historię, proces projektowania i budowy posągu, a także zastanowić się nad własnym rozumieniem pojęcia wolności. Na szczególną uwagę zasługują trzy główne galerie, które czynią to miejsce naprawdę wyjątkowym.

1) Immersive Theater – Teatr immersyjny: Opowieść o ikonie

Przeżyj fascynującą podróż wirtualną przez wnętrze Statuy Wolności i zanurz się w multimedialnej historii, która przedstawia jej bogate dziedzictwo oraz ideały, które symbolizuje.

2) Engagement Gallery – Wystawa o budowie Statuy

Wejdź w świat rzeźbiarza Frederica Auguste Bartholdiego, w jego warsztacie, gdzie powstawała Statua Wolności. Multimedialne ekspozycje przeniosą Cię w czasie, ukazując proces tworzenia tego monumentalnego dzieła.

3) Inspiration Gallery – Galeria Inspiracji: Dotyk Pochodni

W tej galerii możesz dodać swój portret do interaktywnego kolażu „Becoming Liberty” i z bliska przyjrzeć się oryginalnej pochodni – najbardziej rozpoznawalnemu symbolowi wolności.

Wchodząc do muzeum, naprzeciw drzwi wejściowych zobaczysz Ścianę Darczyńców – miejsce uhonorowania osób, które przekazały darowiznę w wysokości co najmniej 2 milionów dolarów. Tuż za tą falującą konstrukcją znajduje się Teatr Immersyjny, będący pierwszą z trzech wyjątkowych galerii.

źródło: świat-architects.com, https://www.world-architects.com/en/architecture-news/headlines/statue-of-liberty-museum-opens, dostęp: 30.05.2025.

Zdjęcie ukazuje szczegółowy model Statuy Wolności zaprezentowany w szklanej gablocie. Na prawej stronie zdjęcia widoczna jest również wewnętrzna konstrukcja Statuy.

Wejdź do magazynu, w którym Frederic Auguste Bartholdi zbudował Statuę Wolności. 

źródło: statueofliberty.org, https://www.statueofliberty.org/statue-of-liberty/statue-of-liberty-museum, dostęp: 30.05.2025.

Pełnowymiarowa replika stopy Statuy Wolności, którą odwiedzający mogą dotknąć.

Na ścianie znajduje się duże zdjęcie przedstawiające twarz posągu i część jego ramienia.

Jedna z sal wystawowych muzeum. 

Na zdjęciach widnieje Galeria Inspiracji, miejsce, w którym odwiedzający mogą stać się częścią wyjątkowego kolażu *Becoming Liberty*, dodając swój portret. Dodatkowo, mają okazję z bliska podziwiać jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli Statuy Wolności – jej oryginalną pochodnię. Ta historyczna pochodnia została zdemontowana w 1986 roku podczas renowacji posągu i obecnie znajduje się w muzeum.

źródło: statueofliberty.org, https://www.statueofliberty.org/statue-of-liberty/statue-of-liberty-museum, dostęp: 30.05.2025.

Koniecznie sprawdź te trzy wyjątkowe wystawy:

• Wystawa „Droga do Wolności” – szczegółowa prezentacja projektu pomnika, ukazująca inspiracje twórcy, Frédérica Auguste’a Bartholdiego. Zwiedzający mogą podziwiać oryginalne rysunki i modele, które przybliżają proces tworzenia Statuy Wolności.
• Galeria „Symbolika Statuy” – interaktywna ekspozycja, pozwalająca zgłębić znaczenie poszczególnych elementów Statuy, takich jak pochodnia czy tablica. Dzięki nowoczesnym prezentacjom multimedialnym odkryjesz, jakie przesłanie te symbole niosą dla historii Ameryki.
• Przestrzeń „Wielka Emigracja” – wystawa poświęcona imigrantom, którzy przybywali do USA przez nowojorski port. Statua Wolności była dla wielu z nich pierwszym widokiem na amerykańską ziemię, co dodaje jej niezwykłego symbolicznego znaczenia.

Jednym z największych atutów muzeum jest jego interaktywność. Odwiedzający mogą korzystać z audio-przewodników oraz aplikacji mobilnych, które dostarczają dodatkowych informacji i ciekawostek o historii Statuy. Dzięki temu każdy ma okazję jeszcze lepiej zrozumieć znaczenie tego wyjątkowego pomnika.

Po lewej stronie znajduje się budka, w której można odebrać urządzenia audio Acoustiguide. Tuż za ogrodzeniem mieści się przystań promowa. 

źródło: świat-architects.com, https://www.world-architects.com/en/architecture-news/headlines/statue-of-liberty-museum-opens, dostęp: 30.05.2025.

Źródła informacji:

https://studentwpodrozy.pl/statua-wolnosci-historia-i-zwiedzanie-symbolu-wolnosci

https://www.littletownshoes.com/2017/06/15/czy-warto-kupic-bilety-na-korone-statuy-wolnosci

https://amerykaija.pl/zwiedzanie-statuy-wolnosci

https://www.world-architects.com/en/architecture-news/headlines/statue-of-liberty-museum-opens

Po wyjściu z muzeum skręciliśmy w prawo, kierując się w stronę przystani promowej. Niestety, prom właśnie odpłynął, więc musieliśmy poczekać około 20 minut na kolejny.

Aktualny rozkład kursowania promów znajdziesz tutaj:

https://www.cityexperiences.com/new-york/city-cruises/statue/departure-schedule

Na pokład promu płynącego na Wyspę Ellis (Ellis Island) wsiedliśmy szybko, szukając schronienia przed chłodem, i zdecydowaliśmy się spędzić czas wewnątrz.

PMimo to zdecydowaliśmy się wyjść na górny pokład, by lepiej podziwiać widoki. Słońce przyjemnie świeciło, a w oddali majaczyła Statua Wolności, tworząc niezapomniany obraz.

Po dopłynięciu do brzegu ruszyliśmy przed siebie, a już po chwili po prawej stronie ukazał się okazały, zabytkowy budynek. To był nasz drugi przystanek na trasie wycieczki.

4. Ellis Island - Wyspa Ellis 

Ellis Island to historyczna wyspa położona w Zatoce Nowojorskiej, u ujścia rzeki Hudson, pomiędzy Nowym Jorkiem a New Jersey. Wyspa zasłynęła jako miejsce, gdzie przez ponad 60 lat (1892–1954) działało główne centrum imigracyjne Stanów Zjednoczonych. To właśnie tutaj każdy imigrant przybywający drogą morską musiał przejść procedurę weryfikacyjną. W czasie funkcjonowania centrum przez jego bramy przeszło około 12 milionów ludzi, co czyni Ellis Island symbolem nadziei i nowych początków dla milionów rodzin.

Budynek Narodowego Muzeum Imigracji na wyspie Ellis Island prowadzonego przez National Park Service. 

Krótka historia imigracji w Ameryce

Do 1890 roku to poszczególne stany, a nie rząd federalny, odpowiadały za regulację imigracji do Stanów Zjednoczonych. Większość imigrantów przybywała przez port w Nowym Jorku, choć inne miasta, takie jak Boston, Filadelfia, Baltimore, San Francisco i Nowy Orlean, również pełniły rolę ważnych punktów wjazdowych. Wiele zawdzięczamy wielkim firmom parowym, takim jak White Star, Red Star, Cunard, Holland America i Hamburg-America Lines, które odegrały kluczową rolę w historii imigracji oraz w funkcjonowaniu wyspy Ellis.

Castle Garden (obecnie znany jako Castle Clinton), znajdujący się w Battery Park na Manhattanie, pełnił funkcję stacji imigracyjnej dla portu w Nowym Jorku w latach 1855–1890. W tym okresie przez jego bramy przeszło około osiem milionów imigrantów, głównie z Europy Północnej. Stanowiło to pierwszą dużą falę migracji, która przyczyniła się do zasiedlenia i rozwoju Stanów Zjednoczonych.

XIX wiek naznaczyły niestabilność polityczna, kryzysy gospodarcze i prześladowania religijne w Europie, co przyczyniło się do jednej z największych masowych migracji w historii świata. Po uchwaleniu Ustawy Imigracyjnej z 1891 roku stało się oczywiste, że Castle Garden nie był wystarczająco przygotowany na ogromny napływ przybyszów. To zmusiło rząd federalny do budowy nowej, lepiej wyposażonej stacji imigracyjnej na wyspie Ellis.

Historia wyspy Ellis

Zanim Europejczycy dotarli na wyspę, była ona wykorzystywana przez rdzennych mieszkańców Ameryki jako teren połowów. W XVII wieku wyspę przejęli holenderscy osadnicy, a w kolejnych latach zmieniała właścicieli, aż ostatecznie stała się własnością rządu Stanów Zjednoczonych. Swoją nazwę – „Ellis Island” – zawdzięcza Samuelowi Ellisowi, który był jej właścicielem w drugiej połowie XVIII wieku.

Ellis Island przeszła ogromne zmiany na przestrzeni lat. Początkowo naturalna wyspa o powierzchni zaledwie 3,3 akra została znacznie powiększona w latach 1890–1892, kiedy rozpoczęto budowę nowej stacji imigracyjnej po przejęciu jej funkcji przez rząd federalny. Do rozbudowy wykorzystano ziemię pochodzącą z wykopów pod nowojorskie tunele metra. W efekcie wyspa zwiększyła swoją powierzchnię do 27,5 akra. Po otwarciu głównego budynku w 1900 roku na Ellis Island zaczęły powstawać kolejne obiekty. Wkrótce dodano kompleks szpitalny przeznaczony do leczenia imigrantów, którzy nie przeszli pomyślnie inspekcji medycznych. Kompleks rozrósł się do 29 budynków, stając się wówczas największym szpitalem w Stanach Zjednoczonych.

Nowa stacja na Ellis Island rozpoczęła swoją działalność 1 stycznia 1892 roku. Pierwszą osobą, która przeszła przez proces imigracyjny na wyspie, była Annie Moore, nastoletnia Irlandka podróżująca z dwójką młodszych braci. W ciągu kolejnych 62 lat przez Ellis Island przybyło do Stanów Zjednoczonych ponad 12 milionów imigrantów, czyniąc wyspę jednym z najważniejszych symboli amerykańskiej historii imigracyjnej.

W 1897 roku pożar całkowicie zniszczył drewniany budynek stacji imigracyjnej na Ellis Island. Choć nikt nie stracił życia, ogień pochłonął wszystkie federalne i stanowe archiwa imigracyjne, sięgające 1855 roku. W odpowiedzi na tę tragedię Departament Skarbu zlecił budowę nowego kompleksu, tym razem z ognioodpornych, murowanych konstrukcji. W międzyczasie procesy imigracyjne tymczasowo przeniesiono do Battery Park. Nowy główny budynek stacji imigracyjnej został otwarty w 1900 roku i stał się centralnym punktem wyspy.

Choć manifesty statków (listy pasażerskie) zostały zniszczone w pożarze, zachowały się listy celne zabezpieczone przez Biuro Celne. Te dokumenty zawierają kluczowe informacje, takie jak nazwiska pasażerów, ich wiek, kraj pochodzenia oraz ilość przewożonego bagażu. Listy pasażerów można przeszukać tutaj:

https://www.statueofliberty.org/discover/passenger-ship-search

W 1924 roku, po wprowadzeniu bardziej restrykcyjnych przepisów imigracyjnych, Ellis Island przestała pełnić funkcję głównego punktu przyjmowania imigrantów. Od tego momentu nowo przybyli byli odprawiani już na lądzie. Wyspa pełniła później rolę centrum zatrzymań dla osób oczekujących na decyzje sądowe aż do 1954 roku, kiedy to ostatecznie zakończono jej działalność jako punktu przyjęć.

Przyjazd i inspekcja

Pasażerowie pierwszej i drugiej klasy przypływający do portu w Nowym Jorku nie musieli przechodzić inspekcji na Ellis Island. Zamiast tego na pokład statku wchodził zespół lekarzy, który przeprowadzał podstawowe badania na miejscu. Następnie pasażerowie tych klas mogli zejść na ląd przed wyspą, gdzie byli szybko obsługiwani w specjalnym ośrodku imigracyjnym. Był to rodzaj urzędu celnego, dostosowanego do potrzeb zamożniejszych podróżnych.

Pasażerowie trzeciej klasy podróżowali w ciasnych i często niehigienicznych warunkach, spędzając nawet do dwóch tygodni na pełnym morzu podczas przeprawy przez Ocean Atlantycki. Po dotarciu parowca do portu musieli często czekać godzinami, a nawet dniami, zanim zostali przetransportowani promami lub małymi statkami parowymi na Ellis Island, gdzie przechodzili szczegółową inspekcję.

Bez względu na klasę podróży, wszyscy chorzy pasażerowie oraz osoby mające problemy prawne byli kierowani na Ellis Island w celu dodatkowej kontroli.

Gdy statek z imigrantami cumował przy Ellis Island, funkcjonariusze natychmiast wręczali pasażerom przypinaną do odzieży Kartę Inspekcyjną (Inspection card). Karta zawierała takie informacje jak: nazwa statku, port początkowy, data wypłynięcia, imię i nazwisko pasażera, a także jego poprzedni adres zamieszkania. Dodatkowo znajdowało się na niej miejsce na dane uzupełniane przez urzędników imigracyjnych podczas odprawy. Szczególną uwagę zwracano na duży czerwony numer, np. 1, 2, 3, 4, przypisany do nazwiska pasażera. Numer ten odpowiadał pozycji na manifeście pasażerów statku (ship's manifest), czyli dokumencie zawierającym kluczowe informacje o podróżnych, takie jak nazwiska, wiek, kraj pochodzenia, zawód oraz inne istotne szczegóły. Listy pasażerów służyły urzędnikom imigracyjnym do oceny, czy dana osoba kwalifikuje się do wjazdu na teren Stanów Zjednoczonych. Dzięki numeracji możliwe było sprawne przypisanie pasażerów do odpowiednich statków i przeprowadzenie ich odprawy.

Karta inspekcyjna imigranta ze Statku Oceanic, potrzebna do odprawy (kontrola prawna)

źródło: ggarchives, https://www.ggarchives.com/Immigration/Docs/index.html, dostęp: 30.05.2025.

Jeśli pasażerowie nie znali języka angielskiego, całe zamieszanie i otaczająca ich sytuacja mogły być dla nich wyjątkowo przytłaczające i stresujące.

Z identyfikatorami z przypisanym numerem wchodzili do pomieszczenia bagażowego, gdzie pozostawiali wszystkie swoje rzeczy aż do zakończenia kontroli.

Przed odbyciem inspekcji medycznej i prawnej, pasażerowie musieli zostawić bagażw pokoju bagażowym. Niestety częst przy odbiorze okazywało się, że brakuje cennych rzeczy. 

źródło: capegazette.com, https://www.capegazette.com/blog-entry/island-hope-and-tears/17201, dostęp: 30.05.2025.

Na wyspie Ellis imigranci musieli przejść dwie główne formy kontroli:

1. Badanie medyczne imigrantów

a) Pierwsze badanie – ogólna kontrola medyczna

Imigranci byli rozdzielani według płci i kierowani do budynku, gdzie w hallu czekał umundurowany mężczyzna – główny lekarz placówki. Jego zadaniem było dokładne i surowe sprawdzenie każdego z przybyłych, od stóp do głów. To on w dużej mierze decydował, czy dana osoba przejdzie do kolejnych etapów kontroli. Badanie odbywało się szybko i polegało na ogólnej obserwacji stanu zdrowia pasażera. Osoby uznane za chore psychicznie, cierpiące na poważne lub zakaźne choroby, niemające zawodu, karłowate, kryminalistów (w tym poszukiwanych oraz skazanych) oraz poligamistów odsyłano z powrotem na statek, którym przypłynęli. Dla tych osób była to ogromna tragedia, gdyż oznaczało to koniec ich marzeń o nowym życiu.

b) Drugie badanie – sprawdzanie dolegliwości fizycznych i zakaźnych chorób

Po wejściu do budynku rejestru (Great Hall) imigranci stawiali czoła kolejnemu testowi. Proces rozpoczynał się na krętych schodach prowadzących na drugie piętro, gdzie znajdowała się sala rejestrowa. Lekarze obserwowali każdego z góry, wypatrując osób z trudnościami w chodzeniu, oddychaniu lub wykazujących oznaki innych problemów zdrowotnych. Jeśli ktoś miał wyraźne problemy z pokonaniem schodów, na jego plecach rysowano kredą literę „L” (oznaczającą „lame” – kulawy), co było sygnałem do dalszych badań. Osoby wyglądające na zdezorientowane lub oszołomione otoczeniem oznaczano literą „X” – co wskazywało na podejrzenie zaburzeń psychicznych i także kierowano na dodatkowe testy.

Za schodami wszyscy pasażerowie kierowani byli do kolejnego lekarza, który przeprowadzał bardziej szczegółowe badania każdego z nich. Imigranci ustawiali się w długich kolejkach, gdzie byli szybko oceniani pod kątem stanu zdrowia. Lekarze z Ellis Island, mianowani oficerami US Public Health Service i oficjalnie określani jako chirurdzy, odpowiadali za funkcjonowanie szpitala na wyspie oraz przeprowadzanie medycznych kontroli imigrantów w ramach rutynowej procedury zwanej inspekcją linii.

Podczas badania lekarze szybko sprawdzali pacjentów, zwracając uwagę na oczywiste objawy dolegliwości fizycznych. Oglądano zęby, powieki, włosy i stopy, szukając oznak chorób zakaźnych lub jakichkolwiek problemów fizycznych. Szczególny nacisk kładziono na wykrywanie takich chorób zakaźnych jak jaglica, gruźlica czy błonica, a także innych problemów zdrowotnych, w tym osłabionej kondycji, zapalenia spojówek, grzybicy, ciąży czy niepełnosprawności umysłowej. Pacjenci podejrzewani o choroby otrzymywali oznaczenia kredą na ubraniu – symboliczne litery wskazywały podejrzewany problem, np. „H” dla problemów z sercem, „E” dla oczu, „B” dla kręgosłupa, „K” dla przepukliny, „L” dla płuc, a „X” dla zaburzeń psychicznych.

Jedno badanie trwało średnio około sześciu sekund. W ciągu jednego dnia dwóch lekarzy potrafiło skontrolować od 2 do 5 tysięcy osób.

Osoby, które nie przeszły inspekcji medycznej, ale miały szansę na wyleczenie, kierowano do szpitala w osobnym budynku na kwarantannę i leczenie. Tam oczekiwali z nadzieją na wyzdrowienie i ponowne badanie, które mogłoby umożliwić im wjazd na teren Stanów Zjednoczonych. Imigranci mieli zapewnioną nowoczesną opiekę medyczną i leczenie, które świadczyli lekarze oraz pielęgniarki USPHS. Pielęgniarki, często nazywane z czułością „damami w bieli”, były znane ze swojego współczucia i oddania pacjentom.

Wycieńczająca podróż, w połączeniu z poważnymi schorzeniami, sprawiła, że część pasażerów nigdy nie opuściła lecznicy. W latach 1909–1911 podczas kwarantanny zmarło ponad 420 osób.

Imigranci badani przez lekarzy na wyspie Ellis Island.

źródło: nypl,https://nypl.getarchive.net , dostęp: 30.05.2025.

2. Kontrola prawna imigrantów

Już na pokładzie statku imigranci byli poddawani wstępnej kontroli, podczas której obsługa zadawała im 30 pytań. Odpowiedzi zapisywano w tzw. Liście Pasażerów (Ship's Manifest). Obowiązkiem firm organizujących podróże statkami było uzupełnienie tych list dla każdego pasażera przed dotarciem do Ellis Island.

Po przybyciu do Wielkiej Hali imigranci przechodzili dalszą kontrolę, mającą ocenić ich gotowość do rozpoczęcia nowego życia w USA. Kiedy wywoływano ich nazwiska, podchodzili do biurka urzędnika, który zadawał kilka pytań z wcześniej przeprowadzonego wywiadu na statku. Celem było sprawdzenie zgodności odpowiedzi. Pytania dotyczyły m.in. pochodzenia, stanu cywilnego, wykształcenia, zawodu, znajomości języka oraz celu przyjazdu do Stanów Zjednoczonych. Całe rodziny mogły podejść do urzędnika razem, a w przypadku braku znajomości języka angielskiego zapewniano tłumacza, co ułatwiało proces.

Od 1903 roku, zgodnie z nowymi przepisami, odmawiano wjazdu osobom, które nie miały zapewnionej pracy w USA. Ponadto sprawdzano posiadane środki finansowe. Wymogiem było posiadanie od 10 do 30 dolarów, co było również sposobem na regulację liczby akceptowanych wniosków imigracyjnych. Po pytaniach o zatrudnienie i środki pieniężne urzędnicy dopytywali również o cel podróży do USA.

Po pozytywnym zakończeniu formalności, inny inspektor kierował imigrantów do kasy, gdzie musieli wymienić swoje pieniądze na dolary amerykańskie. W ten sposób uniemożliwiano korzystanie z mniej korzystnych wymian u ulicznych handlarzy.

Gotowi do podróży imigranci z bagażami ustawiali się w kolejce przy okienkach kasowych

oznaczonych jako kantor wymiany walut.

źródło: digital collections, https://digitalcollections.nypl.org, dostęp: 30.05.2025.

Urzędnicy imigracyjni starannie rejestrowali podstawowe dane, pozostawiając po sobie wiele cennych informacji o tym, kto i kiedy rozpoczął nowe życie w Ameryce. Dziś te ręcznie spisane zapisy z poprzednich dwóch stuleci są dostępne online, co umożliwia odnalezienie śladów przodków.

Bazy danych o imigrantach:

–www.libertyellisfoundation.org/passenger

- www.familysearch.org

Budynek głównego punktu przyjęć, zwany „The Great Hall” (Wielka Hala), był miejscem

pierwszego kontaktu imigrantów z urzędnikami.

źródło: digital collections, https://digitalcollections.nypl.org, dostęp: 30.05.2025.

Immigranci czekający w Wielkiej Hali na rozmowę z urzędnikiem imigracyjnym. 

źródło: digital collections, https://digitalcollections.nypl.org, dostęp: 30.05.2025.

Na zdjęciu widzimy mężczyznę stojącego w kolejce przy biurku rejestracyjnym na stacji imigracyjnej na wyspie Ellis. Za nim ustawiają się inni oczekujący, podczas gdy urzędnik imigracyjny pracuje przy biurku.

źródło: ggarchives, https://www.ggarchives.com/Immigration/Docs/index.html, dostęp: 30.05.2025.

„The Great Hall” (Wielka Hala) dzisiaj, miejsce, gdzie 12 milionów imigrantów

zaczynało swoje życie w Ameryce.  To tutaj imigranci przeszli badania lekarskie i prawne.

Dziś monumentalne, łukowate okna oraz rozległe, otwarte przestrzenie Sali Rejestrowej budzą poczucie wielkości i imponują swoim majestatem. Jednak dla imigrantów pokój ten często był hałaśliwym, chaotycznym i budzącym niepokój miejscem. Przez ponad dwie dekady (1900-1924), niemal każdego dnia, sala rejestrowa tętniła życiem, wypełniona nowo przybyłymi, którzy czekali na kontrolę i rejestrację przeprowadzaną przez funkcjonariuszy Służby Imigracyjnej.

Jestem w Dużej Hali i stoję na balkonie, na piętrze. Przede mną ten sam widok, który

czekał na przybyszów sto lat temu. 

Jeśli dokumenty imigrantów były w porządku i byli w dobrym stanie zdrowotnym to przechodzili przez odprawę na Ellis Island w ciągu 3–5 godzin.

Wyspa Ellis Island zyskała przydomek „Wyspy łez”, gdyż niepomyślne przejście przez którąkolwiek z części odprawy na Ellis Island z pewnością było powodem do płaczu. Jednak zaledwie 2 procent osób, które tu przybyły, ostatecznie zawrócono. Dla 98 procent przybywających imigrantów Ellis Island była dosłownie "Wyspą Nadziei".

Na Ellis Island zmarło około 3 tys. osób. Tych, których leczenie byłoby niemożliwe, odsyłano do domu. Niektórzy byli zmuszani do powrotu do Europy ze względu na choroby lub brak środków do życia. Rejsu powrotnego przez ocean wielu nie przetrwało.

Następny etap po przejściu wszystkich odpraw.

Kiedy w końcu imigranci otrzymali pozwolenie na wejście do Nowego Jorku przechodzili na schody z drugiej części hali, zwane schodami separacji. Tutaj kierowali się na lewo, do Nowego Yorku lub na prawo, na stacje kolejową wiodącą w głąb kraju, a przez środkowe schody imigranci zostali zabrani do aresztu. W tym miejscu rozłączało się wiele rodzin, przyjaciół, zmierzających w różne krańce Ameryki.

Na dole, po zejściu z tych schodów (z wyjątkiem środkowych), znajdowały się przestrzenie, gdzie imigranci mogli wymienić swoje pieniądze na dolary amerykańskie, odebrać bagaż z przechowalni, kupić bilety kolejowe lub skorzystać z pomocy pracowników socjalnych, jeśli tego potrzebowali.

Obszar na parterze budynku, u stóp schodów prowadzących z Registry Room, zyskał miano „Punktu Pocałunku” (Kissing Post). To tutaj rodziny i bliscy, którzy wcześniej przybyli do Ameryki, czekali na swoich krewnych u podnóża schodów Wielkiej Sali. Po długich rozłąkach rodziny ponownie się jednoczyły, a pary witały się pocałunkami i uściskami. Było to miejsce pełne emocji, gdzie wielu imigrantów odczuwało ogromną ulgę i radość, wiedząc, że wreszcie dotarli do Ameryki. Dziś na tym miejscu znajduje się pamiątkowa tablica.

Schody separacji - po przeprowadzeniu inspekcji prawnej nowo przybyli imigranci byli sortowani

w dół trzema różnymi schodami w zależności od miejsca docelowego

Tuż za drzwiami nowo przybyłego emigranta do Nowego Jorku czekali przedstawiciele lokalnych firm i przedsiębiorstw, oferujący pracę. Była to najcięższa i najgorzej opłacana praca, ale dla przybysza z kilkoma dolarami w kieszeni, bez znajomości języka czy kontaktów, była to jedyna opcja. Podążając za tłumem, rozpoczynał swoją pierwszą pracę – cokolwiek, byle zacząć. Tak wyglądały początki życia wielu naszych pradziadków w Ameryce.

Nowe przepisy imigracyjne, uchwalone w 1924 roku, znacząco ograniczyły liczbę osób mogących przyjechać do Stanów Zjednoczonych. Stacja na Ellis Island od tego momentu, aż do 1954 roku, pełniła rolę centrum zatrzymań i deportacji. Ostatecznie, 29 listopada 1954 roku, centrum imigracyjne na Ellis Island zostało zamknięte, a jego obowiązki przejęły konsulaty. Szacuje się, że przodkowie ponad 40% współczesnych Amerykanów przybyli do USA właśnie przez Ellis Island.

Polacy zaczęli emigrować do Stanów Zjednoczonych już w XIX wieku, głównie po nieudanych powstaniach narodowych. Najczęściej osiedlali się w stanach Nowej Anglii oraz Illinois. Kolejne fale emigracji z Polski miały miejsce z różnych powodów: zarobkowych (od drugiej połowy XIX wieku aż do 1939 roku, a później po 1980 roku), politycznych (po II wojnie światowej) oraz ekonomicznych i politycznych (w latach 80. XX wieku).

Renowacja Wysp Ellis po zamknięciu centrum emigracyjnego

Po zamknięciu budynki na wyspie Ellis pozostawały opuszczone przez ponad trzy dekady. W 1965 roku prezydent Lyndon B. Johnson podpisał proklamację uznającą historyczne znaczenie wyspy Ellis i włączając ją do Pomnika Narodowego Statuy Wolności. Obchody stulecia Statuy Wolności w 1986 roku dały początek ambitnemu projektowi renowacji zarówno samej Statuy, jak i głównego budynku na wyspie Ellis. Dzięki współpracy National Park Service oraz Ellis Island Foundation, przy ogromnym wsparciu darczyńców z całych Stanów Zjednoczonych, rozpoczęto bezprecedensowe działania na rzecz przywrócenia wyspie dawnej świetności.

W połowie lat 80. ruszył potężny projekt renowacyjny o wartości 150 milionów dolarów. Zespół architektów i rzemieślników poświęcił lata na badania, precyzyjne planowanie i żmudną pracę, by odtworzyć pierwotny wygląd głównego budynku na wyspie Ellis. W efekcie tych działań w 1990 roku otwarto na wyspie Muzeum Imigracji, które do dziś przyciąga odwiedzających z całego świata.

Organizacja Save Ellis Island, we współpracy z National Park Service, prowadzi działania mające na celu przywrócenie kompleksu szpitalnego do stanu, który pozwoli udostępnić go zwiedzającym. Obecnie obiekt pozostaje w złym stanie technicznym i wymaga gruntownej renowacji.

W międzyczasie organizowane są specjalne wycieczki po dawnym szpitalu, znane jako "New York Ellis Island Hard Hat Tour". Szczegóły i bilety dostępne są pod adresem:

https://www.cityexperiences.com/new-york/city-cruises/statue/new-york-hard-hat-reserve

Wycieczka daje wyjątkową okazję, by odkryć mniej znaną stronę wyspy Ellis. Bilet obejmuje 90-minutowe zwiedzanie z przewodnikiem po nieodrestaurowanym kompleksie szpitalnym Ellis Island. Dodatkowo, w cenie biletu znajduje się samodzielny zestaw słuchawkowy Audio Tour, umożliwiający zwiedzanie wysp Ellis i Liberty we własnym tempie.

Ważna informacja:

Ze względu na obecny stan budynków, kompleks nie spełnia wymogów przystosowania dla osób z niepełnosprawnościami zgodnie z American with Disabilities Act (ADA). Trasa wycieczki obejmuje schody, dlatego uczestnicy muszą być w stanie poruszać się po nich samodzielnie. Warto dodać, że część wpływów z biletów na Hard Hat Tour przeznaczana jest na renowację szpitala, wspierając tym samym jego odnowienie.

New York Ellis Island Hard Hat Tour to kameralna wycieczka w małej grupie, prowadzona przez doświadczonego i fascynującego przewodnika. Podczas tej unikalnej wyprawy odwiedzisz miejsca niedostępne dla większości turystów, takie jak opuszczony szpital i sąsiednie budynki. Wszystko jest wyjątkowo dobrze zachowane, a cała trasa została zaprojektowana tak, aby nie była monotonna. Przewodnik oprowadzi Cię po niemal każdym niszczejącym obiekcie, w tym po takich mrocznych i intrygujących miejscach jak sala operacyjna, piwnice, kostnica czy zakład psychiatryczny. Opinie uczestników potwierdzają, że jest to niezwykle autentyczne i wciągające doświadczenie.

Choć wycieczka jest naprawdę interesująca, jej koszt wynosi około 76 dolarów za osobę, co może być uznane za stosunkowo wysoką cenę.

Kilka zdjęć z wycieczki Ellis Island Hard Hat Tour. To jak kapsuła czasy, widoki poruszając wyobraźnię.

źródło: Ellis Island Hospital, Google Maps

Muzeum Imigracji

Po opuszczeniu promu większość osób kieruje się do głównego wejścia, charakterystycznego dzięki długiemu, zadaszonemu przejściu. Po przejściu przez pierwsze drzwi czekają kolejne – przeszklone, prowadzące do wnętrza muzeum.

Pierwsze piętro

Pierwszym miejscem, do którego trafiamy, jest historyczna sala bagażowa (Baggage Room). To tutaj imigranci kiedyś zostawiali swój bagaż do kontroli. Po wyjściu z tej sali można odnaleźć drogowskazy prowadzące do różnych atrakcji muzeum.

Po prawej stronie znajduje się strefa z zestawami audio, toalety, kawiarnia, sklep z pamiątkami oraz niewielki teatr. Szczególną uwagę zwraca interaktywna wystawa "Flag of Faces" - Amerykańska Flaga Twarzy. Jest to ogromna, cyfrowa mozaika, która dzięki portretom przedstawia różnorodność amerykańskiego społeczeństwa na przestrzeni dziejów.

Po lewej stronie mieści się Park Store – sklep z pamiątkami, punkt informacyjny oraz różnorodne wystawy tematyczne.

Widok po wejściu do budynku Muzeum Imigracji.

Plan pierwszego piętra w Muzeum Imigracji, niektóre wystawy są tymczasowe.

źródło: nps.gov, https://www.nps.gov/elis/getinvolved/ellis-island-reimagined.htm, dostęp: 30.05.2025.

Drugie piętro

Wchodzimy po schodach, które niegdyś były symbolicznym "pierwszym testem" dla imigrantów przybywających na wyspę Ellis.

Najważniejszym miejscem w budynku jest Registry Room (Great Hall), która została odrestaurowana, by przypominać swój wygląd z lat 1918-1924. Znajdziemy tam również kilka oryginalnych drewnianych ławek, na których niegdyś siedzieli imigranci.

Można obejść Wielką Salę, zapoznać się z tablicami informacyjnymi, zejść Schodami Separacji (znajdującymi się na końcu sali, za biurkami urzędników) lub usiąść na ławkach, gdzie kiedyś zasiadali nowo przybyli. Na miejscu znajdują się także toalety oraz drugi teatrzyk.

Po bokach Wielkiej Sali czekają kolejne wystawy dotyczące historii emigracji:

1. Through America's Gate – Przez Bramę Ameryki

W zachodnim skrzydle na drugim piętrze muzeum znajduje się wystawa, która krok po kroku opisuje doświadczenia większości nowo przybyłych na Ellis Island. Prezentowane są tu wszystkie etapy badań i weryfikacji tożsamości imigrantów. Dla większości z nich pobyt na wyspie oznaczał od trzech do pięciu godzin oczekiwania na krótkie badania medyczne i formalności prawne przed uzyskaniem pozwolenia na wjazd. Jednak dla niektórych oznaczało to dłuższy pobyt związany z dodatkowymi badaniami lub przesłuchaniem. Niestety, około 2% nowo przybyłych spotykało się z odmową wjazdu i musiało wrócić do ojczyzny.

W najbardziej ruchliwych latach wyspa Ellis była miejscem, gdzie zachodnie skrzydło budynku mieściło sale przesłuchań, poczekalnie dla świadków, kwatery zatrzymań oraz biura personelu. Obecnie skrzydło zostało pieczołowicie odrestaurowane, by odzwierciedlać swój wygląd z lat 1918-1924.

Na wystawie można zobaczyć Hearing Room (Salę Przesłuchań), odtworzoną w sposób jak najwierniej oddający jej wygląd z około 1911 roku. To właśnie w tym miejscu około 10% imigrantów musiało stanąć przed komisją, która decydowała o ich przyszłości w Stanach Zjednoczonych.

Osoby, które otrzymały żółte kartki oznaczone symbolem „S.I.”, były kierowane do Rady do Spraw Śledztw Specjalnych. Codziennie odbywały się trzy lub cztery sesje, podczas których rozpatrywano od 50 do 100 spraw. Każde przesłuchanie odbywało się w obecności tłumacza i stenografa, a decyzje podejmowano na podstawie zeznań imigranta oraz jego przyjaciół lub krewnych. Ostatecznie, około 15–20% osób stających przed radą nie otrzymywało zgody na wjazd do Stanów Zjednoczonych.

Sala Przesłuchań został przywrócona do wyglądu, tak jak to miało miejsce około 1911 roku.

Oryginalny widok pocztówki przedstawiający posiedzenie Radę do Spraw Śledztw Specjalnych.

źródło: nps.gov, https://www.nps.gov/elis/planyourvisit/second-floor.htm, dostęp: 30.05.2025.

2. Peak Immigration Years - Lata Szczytu Emigracji

Wschodnie skrzydło drugiego piętra muzeum zaprasza do odkrywania historii imigracji do Stanów Zjednoczonych w latach 1880–1924 – okresie największych migracji w dziejach świata. Pod koniec XIX i na początku XX wieku miliony ludzi szukały nowych możliwości, a choć popularnymi kierunkami były Australia, Nowa Zelandia, Argentyna, Brazylia i Kanada, to większość imigrantów wybrała Stany Zjednoczone. W tych latach szczytowych do USA przybyło ponad 26 milionów osób.

Eksponaty w tej części muzeum szczegółowo przybliżają przyczyny masowej migracji oraz jej wpływ na imigrantów. Te poruszające historie opowiadają o ludziach, którzy opuścili swoje dotychczasowe życie, pokonali tysiące mil, by dotrzeć na obcą ziemię i zacząć wszystko od nowa.

Plan drugiego piętra w Muzeum Imigracji.

źródło: nps.gov, https://www.nps.gov/elis/getinvolved/ellis-island-reimagined.htm, dostęp: 30.05.2025.

Trzecie piętro

Na szczególną uwagę w muzeum zasługuje przestronny balkon otaczający Salę Rejestracyjną, gdzie zlokalizowane są różnorodne wystawy. Część z nich jest tymczasowa, natomiast po bokach Sali Rejestracyjnej znajdują się ekspozycje poświęcone historii emigracji.

1. Treasures from Home – Skarby z domu

Ta niezwykła wystawa prezentuje kolekcję artefaktów przekazanych przez rodziny imigrantów, którzy przybyli do Stanów Zjednoczonych w okresie największych fal migracyjnych pod koniec XIX i na początku XX wieku. Eksponaty ulokowane w wschodnim skrzydle na trzecim piętrze muzeum to prawdziwe "skarby z domu" – przedmioty o ogromnym sentymentalnym znaczeniu, które imigranci zabrali ze sobą, opuszczając ojczyznę w poszukiwaniu nowego życia.

Wśród najczęściej przewożonych rzeczy znalazły się: Biblie, modlitewniki, dokumenty rodzinne, ręcznie wykonane pościele, naczynia oraz inne cenne przedmioty. Te starannie dobrane eksponaty oferują wyjątkowy wgląd w przygotowania imigrantów przed podróżą, ich oczekiwania wobec nowego kraju oraz nadzieje na lepsze jutro.

2. Silent Voices – Ciche Głosy

Wystawa "Silent Voices" dokumentuje losy wyspy Ellis po zamknięciu jej przez rząd w 1954 roku, a przed rozpoczęciem prac renowacyjnych w latach 80. W tym okresie opuszczone budynki stawały się symbolem upadku, zamieniając się w mroczne, zniszczone ruiny. Te lata porzucenia zostały uwiecznione przez kilku wybitnych fotografów, tworząc poruszający obraz historii wyspy.

W centrum sali można zobaczyć oryginalne meble i przedmioty używane podczas codziennych procedur rejestracji oraz opieki nad nowo przybyłymi imigrantami. Eksponaty te są prezentowane w stanie, w jakim je odnaleziono przed rozpoczęciem renowacji głównego budynku w latach 80., co nadaje wystawie autentyczny i nostalgiczny charakter.

3. Ellis Island Chronicles - Kroniki Wyspy Ellis

Ten segment muzeum przedstawia fascynującą historię Wyspy Ellis. Opowiada o jej przemianie z niezamieszkanego, 3,3-hektarowego piaszczystego skrawka ziemi w 27,5-hektarowy kompleks zbudowany z cegły i kamienia. To właśnie tutaj przez ponad trzy dynamiczne dekady znajdowała się główna brama wjazdowa do Stanów Zjednoczonych.

W szczytowym okresie imigracji do Ameryki każda dekada przynosiła nowe wyzwania i kryzysy, które poruszały opinię publiczną oraz odzwierciedlały zmieniające się nastroje społeczne. Wszystko to wspólnie kształtowało i redefiniowało amerykańską politykę imigracyjną.

W zachodnim skrzydle znajduje się Biblioteka Pamięci Boba Hope’a, czytelnia oraz sala przeznaczona do słuchania nagranych opowieści imigrantów.

Tuż obok balkonu można odwiedzić odtworzony Dormitory Room.

Widok na odtworzony pokój wieloosobowy zlokalizowany w budynku imigracyjnym

(obecnie Muzeum) na trzecim piętrze.

Fotografia przedstawiająca imigrantów w dormitorium mężczyzn na wyspie Ellis.

źródło: nps.gov, https://www.nps.gov/elis/planyourvisit/third-floor.htm, dostęp: 30.05.2025.

Plan trzeciego piętra w Muzeum Imigracji.

źródło: nps.gov, https://www.nps.gov/elis/getinvolved/ellis-island-reimagined.htm, dostęp: 30.05.2025.

Chociaż sporo miejsca poświęciłam Wyspie Ellis, to jej historia, a przede wszystkim losy milionów ludzi, którzy przez nią przeszli, naprawdę mnie zafascynowały. Przygotowując opis Muzeum Imigrantów i samej wyspy, korzystałam z licznych źródeł, odkrywając mnóstwo interesujących faktów. Co ciekawe, zgłębiłam tę wiedzę dopiero po naszej wycieczce, ponieważ wcześniej brakowało mi czasu na dokładne przygotowania. Starałam się jednak zebrać wszystko w jednym miejscu, aby jak najlepiej oddać bogactwo tego doświadczenia.

Podczas naszej wizyty na Wyspie Ellis zwiedziliśmy m.in. Wielką Halę, Pokój Bagażowy, widok z balkonu, sypialnie, salę sądową oraz kilka wystaw – szczególnie tych na drugim i trzecim piętrze. Wystawy na parterze są ogromne, więc przeszliśmy tylko fragment. Oglądaliśmy je dość pobieżnie, gdyż na dokładne zapoznanie się z każdym eksponatem potrzebowalibyśmy wielu godzin. Skupiliśmy się głównie na zdjęciach i wybranych przedmiotach. Zajrzeliśmy też do kilku klatek schodowych, ale te nie prowadziły do niczego szczególnego. Cała wizyta zajęła nam niewiele ponad godzinę, lecz nie dlatego, że brakowało atrakcji – po prostu mieliśmy w planach kolejne, a każda chwila była na wagę złota. Uważam jednak, że Wyspa Ellis to obowiązkowy punkt programu podczas wizyty w Nowym Jorku – miejsce pełne wartości i historii, które naprawdę warto zobaczyć.

Zapraszamy do obejrzenia pięciu fascynujących, krótkich odcinków poświęconych Wyspie Ellis. W każdym z nich poruszane są następujące tematy: "Witamy na Wyspie Ellis", "Podróż transatlantycka", "Inspekcja medyczna", "Kontrola prawna" oraz "Schody Separacji".

https://home.nps.gov/elis/learn/education/eie-series.htm

Źródła informacji o Ellis Island:

https://www.statueofliberty.org/ellis-island

https://www.nps.gov/elis/index.htm

https://www.uwujasama.pl/ellis-island-wyspa-lez-i-nadzei-dla-milionow-emigrantow

https://dobraszkolanowyjork.com/wyspa-nadziei-czyli-ellis-island

Po zwiedzaniu Ellis Island kierujemy się w stronę promu. Czekając na jego przybycie, wykorzystuję chwilę, by zrobić kilka zdjęć otoczenia.

Na zdjęciach budynki na Wyspie Ellis Island.

I już przypłynął nasz prom - Miss Ellis Island.

Wracamy w kierunku Battery Park. Towarzyszy nam piękne słońce, siedzimy na górnym pokładzie i z uśmiechem żegnamy Wyspę Ellis oraz majestatyczną Statuę Wolności.

Odpływamy z Wyspy Ellis. Z daleka widzimy Statuę Wolności.

Widok na Dolny Manhattan z promu zapiera dech w piersiach i zachwyca swoją spektakularnością.

Po dotarciu na miejsce i opuszczeniu promu, skręcamy w prawo, idąc wzdłuż brzegu rzeki. Na końcu drogi skręcamy najpierw w lewo, a następnie w prawo, wchodząc na South Street. Kontynuujemy spacer, i skręcamy w lewo w ulicę Peter Minuit Plaza. Idziemy prosto do końca ulicy, przechodzimy przez przejście dla pieszych, a po prawej stronie znajdziemy przystanek autobusowy z charakterystycznymi kolumnami. Po lewej natomiast znajduje się stacja metra South Ferry.

Nowy Jork to miasto kontrastów – od pulsującego energią Times Square po miejsca, które przypominają o trudnej i bolesnej historii. Teraz zapraszam Was do wyjątkowego zakątka – miejsca pełnego zadumy, smutku i refleksji. To tutaj upamiętniono ofiary tragicznych ataków terrorystycznych z 2001 roku.

Po lewej stronie w budynku stacja metra South Ferry. 

Zdjęcia ©2025 Airbus,Dane mapy ©2025 Google

Wchodzimy do stacji metra South Ferry i wsiadamy w czerwoną linię 1. Jedziemy dwie stacje, aż do przystanku WTC Cortland. Po wyjściu z metra (ulica 73 Greenwich Street), przechodzimy przez pasy na drugą stronę ulicy. Znajduje się tam biały budynek o niezwykłym kształcie, przypominającym skrzydła gotowe do lotu. To właśnie czwarty punkt naszej wycieczki.

Po prawej stacja metra WTC Cortland, po lewej stacja metra World Trade Center Station.

Idziemy do głównego wejścia stacji metra World Trade Center Station.

Ciekawa sztuka uliczna przy stacji metra.

Po lewej jest wejście do stacji metra World Trade Center. Widać też wieżowce Manhattanu i kolorowe graffiti

5. Stacja metra World Trade Center Station.

Adres: 10007, 70 Vesey St, New York, 10006, 

Stacja metra World Trade Center Station, znana również jako Oculus, to niezwykła konstrukcja powstała na miejscu dawnej stacji, która została całkowicie zniszczona podczas tragicznych wydarzeń 11 września 2001 roku. Osoby, które miały okazję odwiedzić hiszpańską Walencję, z pewnością dostrzegą podobieństwo między tym budynkiem a równie spektakularnymi i nowoczesnymi konstrukcjami w tamtym mieście. Nic dziwnego – za projektem stoi ten sam wizjonerski architekt, Santiago Calatrava.
Już z daleka budynek przyciąga uwagę swoim charakterystycznym kształtem, przypominającym gołębia szykującego się do lotu z rozpostartymi skrzydłami. Calatrava zaprojektował Oculus jako symbol wolności i nowych początków, nawiązując do momentu, gdy ptak uwalnia się z klatki – metafora odbudowy i nadziei po tragedii 9/11.

Stacja jest nie tylko jednym z największych centrów transportowych, obsługującym kolej PATH i metro, ale także pełni funkcję nowoczesnego centrum handlowego. W jej wnętrzu znajduje się elegancka przestrzeń wypełniona markowymi sklepami, restauracjami oraz strefami publicznymi. Główna hala, swoim wyglądem przypominająca wnętrze katedry, robi ogromne wrażenie. Zdecydowanie warto zajrzeć do środka i samemu poczuć wyjątkowy klimat tego miejsca.

Opuszczamy budynek stacji metra wyjściem od strony Greenwich Street. Przechodzimy przez przejście dla pieszych, skręcamy w lewo i już po chwili docieramy do kolejnego punktu naszej wycieczki.

Muzeum 9/11 w Nowym Jorku, wejście główne. Po prawej stronie są kasy biletowe.

6.   9/11 Memorial Museum - Muzeum Pamięci 11 września

Adres: 180 Greenwich St, New York, NY 10007

Godziny otwarcia: Muzeum jest czynne codziennie od 9:00 do 17:00, z wyjątkiem wtorków, kiedy jest zamknięte.

Bilety wstępu:

Bilety można zakupić online na stronie:

https://www.911memorial.org/visit/visit-museum-1

Dostępne są różne opcje biletów w zależności od tego, co chcesz zobaczyć. Podstawowy bilet do muzeum kosztuje 36 dolarów dla dorosłych, a dla młodzieży od 24 do 30 dolarów.

Podczas zakupu online należy wybrać datę i godzinę wizyty. Bilety można rezerwować z maksymalnie sześciomiesięcznym wyprzedzeniem. Ze względu na dużą popularność muzeum, szczególnie w sezonie letnim, zaleca się zakup biletów online zamiast w kasie.

Po dokonaniu zakupu otrzymasz cyfrowy voucher na podany adres e-mail. Możesz wydrukować ten voucher lub pokazać go na smartfonie jako bilet mobilny. Voucher ten uprawnia Cię do wizyty w muzeum w zarezerwowanym dniu i godzinie.

Możesz również skorzystać z karnetu zniżkowego. My wybraliśmy tę opcję i nie musieliśmy rezerwować konkretnego dnia ani godziny. Po prostu podeszliśmy do kasy, zeskanowano kod QR z karnetu i wydano nam bilety wstępu. W okresie zimowym, gdy byliśmy w muzeum, nie było żadnych kolejek.

Bezpłatny wstęp w poniedziałki

Bezpłatny wstęp jest dostępny w poniedziałki w godzinach 17:30 - 19:00. Liczba miejsc jest ograniczona – jedna osoba może zarezerwować maksymalnie 4 bilety. Rezerwacje można dokonywać od poniedziałku od godz. 7:00 za pośrednictwem strony internetowej.

Wejście odbywa się przez oznaczone drzwi z napisem "Entrance". Przy wejściu należy okazać bilety, a następnie przejść procedurę kontroli bezpieczeństwa.

Zalecamy przeznaczyć przynajmniej 3 godziny na wizytę w Muzeum 9/11. Szczególnie warto zobaczyć Wystawę Historyczną, która zawiera najwięcej interesujących eksponatów.

W niższych poziomach budynku działa klimatyzacja, dlatego warto zabrać ze sobą lekki sweter, zwłaszcza w okresie letnim.

Centralnym punktem placu jest Pomnik Ofiar Ataku na WTC w postaci dwóch ogromnych basenów w miejscach oryginalnych Bliźniaczych Wież oraz Muzeum 9/11. Wokół posadzono setki dębów, które mają separować miejsce zadumy od zgiełku miasta.

źródło: solentrichardscruiseblog, https://solentrichardscruiseblog.com, dostęp: 06.06.2025.

Kilka informacji o Wieżach WTC

Bliźniacze wieże Twin Towers były centralnym elementem kompleksu World Trade Center (WTC), czyli Światowego Centrum Handlu, położonego w dzielnicy Lower Manhattan w Nowym Jorku. Oficjalne otwarcie miało miejsce 4 kwietnia 1973 roku. Kompleks należał do Zarządu Portów Nowego Jorku i New Jersey, agencji rządowej utworzonej w 1921 roku. Przez dwa lata po ukończeniu budowy wieże były najwyższymi budynkami na świecie. Północna wieża miała wysokość 417 metrów (527 metrów z masztem), a południowa 415 metrów. Obie liczyły po 110 pięter. Na 106. i 107. piętrze WTC 1 znajdowała się luksusowa restauracja Windows on the World, jedna z najbardziej dochodowych w Stanach Zjednoczonych. W WTC 2 na 107. piętrze oraz na dachu znajdowały się popularne tarasy widokowe o nazwie Top of the World. Oba budynki wyposażono w 98 wind, w tym 23 ekspresowe, 72 strefowe oraz 3 serwisowe.

Każdego dnia bliźniacze wieże World Trade Center tętniły życiem. Pracowało w nich około 50 000 osób, a dodatkowe 140 000 odwiedzało je jako goście. Budynki były przeznaczone wyłącznie do użytku biurowego – żadne z pięter nie pełniło funkcji mieszkalnych.

Muzeum 9/11

Muzeum 9/11 w Nowym Jorku, oficjalnie znane jako National September 11 Memorial & Museum, powstało, by uczcić pamięć ofiar tragicznych wydarzeń z 11 września 2001 roku. Zostało otwarte w 2011 roku i znajduje się dokładnie w miejscu, gdzie kiedyś wznosiły się wieże World Trade Center.

Muzeum zostało zaprojektowane na kilku podziemnych poziomach dawnego kompleksu WTC. Ekspozycje obejmują liczne artefakty związane z architekturą i strukturą bliźniaczych wież. Stanowi ono część rozległego kompleksu 9/11 Memorial, który obejmuje również dwa ogromne baseny wodne wyznaczające miejsca, gdzie niegdyś stały wieżowce.

Po wydarzeniach 11 września 2001 roku konserwatorzy, ocaleni oraz inni zaangażowani działacze podjęli wysiłki, by zachować teren World Trade Center i jego archeologiczne pozostałości. Choć zazwyczaj nieruchomości mogą zostać wpisane do Krajowego Rejestru Miejsc Historycznych dopiero po 50 latach od uzyskania znaczenia historycznego, w lutym 2004 roku miejsce to zostało uznane za „wyjątkowo istotne w historii Stanów Zjednoczonych” ze względu na ogromny wpływ wydarzeń na życie milionów Amerykanów.

Przestrzenie muzealne zostały zaprojektowane przez architektów z pracowni Davis Brody Bond. Projekt podkreśla wagę tego miejsca, jednocześnie eksponując autentyczne archeologiczne pozostałości World Trade Center.

Zwiedzanie Muzeum

Przy wejściu do muzeum przeprowadzane są szczegółowe kontrole bezpieczeństwa w strefie pawilonu wejściowego.

Już od pierwszych chwil po przekroczeniu progu muzeum odczuwa się zupełnie odmienną atmosferę. Panuje tu powaga i cisza, które stanowią wyraźny kontrast wobec tętniącego życiem Nowego Jorku. Większość przestrzeni muzealnej znajduje się pod ziemią, gdzie zachowano fundamenty dawnych wież World Trade Center.

Fasada budynku, zaprojektowana w formie przypominającej siatkę, nawiązuje do wyjątkowej architektury World Trade Center. Wnętrze pawilonu cechuje się dużą, otwartą przestrzenią, która została zaprojektowana tak, aby naturalne światło wpadało do podziemnych części muzeum.

Zjeżdżając ruchomymi schodami, zauważysz siedmiopiętrowe fragmenty stalowych belek nośnych, znanych jako „Tridents”. Były one integralną częścią gotyckich łuków u podstawy Wieży Północnej.

Po zjechaniu w dół schodami ukazuje nam się bardzo pomocne Centrum Informacji.

Za schodami po lewej stronie znajdują się toalety oraz bezpłatna szatnia. Warto jednak zostawić napiwek obsłudze przy odbiorze rzeczy. Zwiedzanie rozpoczynamy po lewej stronie od Centrum Informacji – podążaj za tłumem ludzi.

Już od pierwszych kroków w tym miejscu czuć gęstą, przytłaczającą atmosferę. Panuje półmrok, a delikatnie przygaszone światła wyznaczają drogę w głąb tego niemal sakralnego miejsca.

Na początku trasy uwagę przykuwa mapa Ameryki, na której zobrazowano trasy czterech tragicznych lotów. Przy każdej trasie podano dokładny czas kolizji z obiektem lub ziemią. Tablica ta wzbudza liczne komentarze wśród zwiedzających. W tym momencie uświadamiasz sobie, jak brutalnie zakłócono porządek codzienności.

Mapa Ameryki z dnia 11 września 2001 r. wraz z trasami czterech tragicznych lotów.

Kolejnym elementem ekspozycji jest korytarz wypełniony tablicami z wypowiedziami w różnych językach. Pośród licznych kolumn, na których wyświetlane są słowa świadków ataku z 11 września, można usłyszeć nagrania rozmów i zobaczyć zdjęcia osób, które uciekały z wież, znajdowały się na ulicach lub, z płaczem, szokiem i przerażeniem, obserwowały wydarzenia z oddali. Świat pogrąża się w szoku, ludzie w osłupieniu. Panuje informacyjny chaos i narastający niepokój. Dźwięki, kolorystyka, napisy oraz bliskość innych zwiedzających, którzy stają się częścią tego przejmującego spektaklu, przenoszą nas w atmosferę tamtego tragicznego dnia.

Mroczne korytarze z kolumnami, na których są wyświetlane słowa świadków zamachu 11 września, są puszczane nagrania rozmów i wyświetlane zdjęcia ludzi, świadków tragedii. 

Po przekroczeniu wąskiego przejścia rozpoczyna się główna część ekspozycji. Składa się ona z trzech kluczowych przestrzeni: Foundation Hall, Memorial Hall oraz In Memoriam.

Gdy dotarliśmy do szklanych barier balkonu zawieszonego około 10 metrów nad ziemią, przed naszymi oczami ukazała się imponująca przestrzeń – Hala z Fundamentami (Foundation Hall). To miejsce wyróżnia się monumentalną betonową ścianą oraz ostatnim elementem, który został zdemontowany i usunięty z obszaru katastrofy.

Widok z góry na Foundation Hall, z fundamentami Wieży Północnej widocznymi po prawej stronie. Postacie zwiedzających pozwalają lepiej zrozumieć ogromne rozmiary podziemnej hali.

W dalszej części zwiedzania przejdziemy na dół do Foundation Hall, gdzie szczegółowo omówię to miejsce.

Teraz kontynuujemy naszą drogę korytarzem. Po lewej stronie zobaczymy zniekształcony, ogromny fragment stali. 

Fragment stali, pochodzący z północnej fasady Północnej Wieży, znajdował się dokładnie w miejscu uderzenia samolotu porwanego podczas lotu 11, który przebił budynek między 93. a 99. piętrem.
Elementy konstrukcyjne budynków z obszarów bezpośrednio trafionych przez samoloty. Stal z miejsca uderzenia – jaka potężna siła mogła aż tak mocno zdeformować i wygiąć ten solidny materiał?

Po prawej stronie znajdują się dwa zdjęcia w dużym formacie. Na fotografii po prawej widoczne są wieże World Trade Center, uchwycone 11 września 2001 roku tuż przed atakiem i eksplozją samolotów. Zdjęcie po lewej przedstawia płonące wieże otoczone gęstymi kłębami dymu i ognia.

Na ścianie wyświetlane są oryginalne ogłoszenia o poszukiwanych osobach jakie w tamtym

okresie czasu się pojawiały.

Podchodzimy do kolejnego balkonu i spoglądamy w dół na Salę Pamięci (Memorial Hall), położoną między historycznymi fundamentami bliźniaczych wież Twin Towers.

Memorial Hall
To przestrzeń znajdująca się na jednym z najniższych poziomów muzeum. Aby do niej dotrzeć, należy zejść schodami, które same w sobie mają symboliczne znaczenie.

W tym miejscu można zobaczyć dwa niezwykłe i specyficzne dla tego miejsca "dzieła sztuki".

1. Schody Ocalałych (Survivors’ Stairs) – znane także jako Klatka Schodowa B, były jedną z ostatnich nadziemnych struktur, które przetrwały ataki na World Trade Center 11 września 2001 roku. Były to jedyne pozostałości kompleksu WTC wciąż wystające ponad poziom gruntu po zawaleniu wież.

Zwiedzający mogą zjechać w dół schodami ruchomymi lub zejść pieszo, mijając fragment oryginalnych schodów, po których w dramatycznych okolicznościach uciekały osoby podczas katastrofy.

Schody zyskały nazwę „Schody Ocalałych”, ponieważ były kluczową drogą ewakuacyjną z Północnej Wieży. Umożliwiły one wielu ratownikom i cywilom bezpieczne opuszczenie budynku przed jego zawaleniem.

Ciekawostką jest fakt, że schody prowadzące do Wieży Południowej wyposażono w dodatkowe poręcze. W przypadku schodów Północnej Wieży takich poręczy nie było, co paradoksalnie pomogło w szybszej ewakuacji, ponieważ nic nie blokowało drogi uciekającym ludziom.

Po katastrofie schody zostały zabezpieczone i przeniesione do Narodowego Muzeum i Miejsca Pamięci 11 Września, gdzie stały się jednym z najbardziej poruszających symboli przetrwania i odwagi.

37 schodów kiedyś łączyło taras przy budynkach WTC z ulicą biegnącą poniżej. Dziś pozostały jedynie one, ale to właśnie dzięki nim wielu ludzi zdołało ocalić życie. 

2. Dzieło artysty Spencera Fincha zatytułowane „Próbując zapamiętać kolor nieba tego wrześniowego poranka”.

Droga prowadząca na niższy poziom, nazwana Tribute Walk, jest miejscem, gdzie znajduje się wyjątkowa instalacja artystyczna. Składa się ona z różnych odcieni błękitu, symbolizujących ofiary tragicznych wydarzeń. Niebo odgrywa kluczową rolę w tej artystycznej narracji. Dzień katastrofy 11 września był niezwykle piękny, z bezchmurnym, błękitnym niebem. Był to dzień, który wydawał się daleki od jakiejkolwiek tragedii.

Instalacja, stworzona przez Fincha w 2014 roku, składa się z 293 papierowych paneli i obejmuje 2983 akwarelowe rysunki. Każdy z tych rysunków jest próbą uchwycenia i zapamiętania koloru nieba z poranka 11 września 2001 roku. Każdy kwadrat ma unikalny odcień błękitu, a każdy z nich upamiętnia jedną z ofiar tamtych ataków.

Dzieło Fincha to panoramiczna mozaika, która oddaje ogrom tragedii i niewyobrażalne koszty w ludzkim życiu. Na instalacji znajduje się również cytat z Wergiliusza: „No day shall erase you from the memory of time” („Żaden dzień nie wymaże Cię z pamięci czasu”). Słowa te zostały wykute w stali odzyskanej z wież Bliźniaczych przez artystę Toma Joyce’a. Wyryte litery nie są tylko estetycznym elementem, lecz także głęboką obietnicą pamięci i nadziei. To przesłanie niosące piękno w ciemności tragedii.

Ten tragiczny dzień sprzed 23 lat na zawsze pozostanie w naszej pamięci – dzień, w którym opłakujemy utratę życia i niewyobrażalną tragedię spowodowaną nienawiścią. Niech wszystkie ofiary wydarzeń z 11 września oraz późniejszych konsekwencji pozostaną dziś w naszych sercach.

Na zdjęciach przedstawiono artystyczną instalację stworzoną w 2014 roku. Projekt składa się z 2983 akwarelowych rysunków, upamiętniających każdą z ofiar ataków na WTC.

Tuż obok charakterystycznej, niebieskiej instalacji artystycznej rozpoczynają się fundamenty południowej Wieży. W ich wnętrzu mieści się Galeria Pamięci, gdzie można zobaczyć wystawę "In Memoriam" ("Ku pamięci"). 

Galeria Pamięci z wystawą "In Memoriam".

źródło: 9/11 memorial, https://www.911memorial.org/visit/museum/exhibitions/in-memoriam, dostęp: 06.06.2025.

Wystawa upamiętnia 2977 osób, które straciły życie w atakach terrorystycznych 11 września 2001 roku oraz sześć osób, które zginęły podczas zamachu bombowego na World Trade Center 26 lutego 1993 roku.

Po wejściu do galerii odwiedzający od razu zanurzają się w przejmującą prezentację – od podłogi aż po sufit, na czterech ścianach widnieje 2983 portretów ofiar. Ta część muzeum, zwana „Ścianą Twarzy” (ang. "Wall of Faces"), jest w pełni poświęcona pamięci tych ludzi. Każde zdjęcie przedstawia osobę, która tamtego dnia, nieświadoma nadchodzącej tragedii, rozpoczęła swój zwykły dzień w Nowym Jorku. Ściany te są świadectwem różnorodności – upamiętniają ludzi w wieku od dwóch i pół roku do 85 lat, pochodzących z ponad 90 krajów świata, reprezentujących różne grupy etniczne, warstwy społeczne i tradycje religijne.

Na dostępnych komputerach można zapoznać się z historią każdej ofiary tego tragicznego dnia. Wystarczy wpisać jej imię i nazwisko, aby uzyskać więcej informacji.

Pierwszy, potężny szok uderzeniowy stalowa konstrukcja powłokowa wież przetrwała wyjątkowo dobrze. Dzięki swojej elastyczności spełniła wymogi bezpieczeństwa, utrzymując stabilność budynków aż do momentu wystąpienia kolejnego kryzysu. Drugim wyzwaniem było działanie ekstremalnie wysokiej temperatury. W miejscach uderzeń samolotów doszło do eksplozji paliwa znajdującego się na ich pokładzie. Część paliwa prawdopodobnie wybuchła na zewnątrz, ale nawet jeśli tylko połowa spaliła się wewnątrz budynków, wytworzyła temperaturę o niezwykle wysokiej wartości. Eksperci szacują, że w miejscach kolizji temperatura mogła dochodzić do 1000-1500°C. Zgodnie z ówczesnymi normami amerykańskimi, stalowe konstrukcje zabezpieczone przeciwpożarowo były w stanie wytrzymać temperaturę do 520°C. W przypadku WTC mieliśmy więc do czynienia z katastrofalnym szokiem termicznym, który znacznie przewyższał standardowe założenia inżynieryjne.

W wyniku ekstremalnego nagrzewania stalowa konstrukcja uległa uplastycznieniu, co zapoczątkowało proces destrukcji wież. Powstały "plastyczny przegub" doprowadził do osłabienia konstrukcji słupów i stropów, które zaczęły dynamicznie opadać na niższe kondygnacje, powodując ich zniszczenie. Jednocześnie pozbawiona usztywnień poziomych zewnętrzna powłoka konstrukcji ulegała wyboczeniu, co prowadziło do jej zapadania się do wewnątrz.

Oczywiście, jest to tylko jedna z wielu teorii dotyczących przyczyn zawalenia się wież WTC, jednak wydaje się ona dość przekonująca.

Źródło: https://architektura.muratorplus.pl/technika/wtc-w-nowym-jorku-adam-zbigniew-pawlowski-o-konstrukcji-world-trade-center-aa-uSHX-ezES-ZF2L.html

Fundamenty Wież WTC

W muzeum można zobaczyć fundamenty obu bliźniaczych wież. Wieżowce zostały zniszczone, jednak ich solidnych fundamentów nie dało się pokonać. Spacerując wzdłuż nich, każdy może uświadomić sobie, jak ogromne były ich rozmiary. Na początku odwiedzający zobaczą fundamenty Wieży Południowej.

Po okrążeniu fundamentów Wieży Południowej wracamy w pobliże niebieskiej instalacji artystycznej i ruszamy dalej. Teraz przed nami rozpościerają się wystawy prezentujące zniszczone pojazdy oraz fragmenty urządzeń, które pozostały po zamachu na WTC. W muzeum można zobaczyć liczne przedmioty związane z akcjami ratowniczymi. Ekspozycja imponuje bogactwem autentycznych artefaktów wydobytych ze zgliszczy.

Antena telewizyjna i radiowa, znajdująca się na szczycie Wieży Północnej, była jednym z elementów wyróżniających oba budynki. Po uderzeniu porwanego lotu 11 w Wieżę Północną 11 września, transmisje większości stacji zaczęły stopniowo zanikać. Ostatecznie wszystkie sygnały przerwały się o godzinie 10:28 rano, gdy wieża runęła. Mimo że antena została zamontowana na wysokości ponad 400 metrów, zakres jej uszkodzeń okazał się zaskakująco niewielki. Obecnie fragment anteny można zobaczyć w Muzeum Pamięci 11 Września, gdzie symbolizuje ona ogrom tragedii.

Zniszczony samochód strażacki
Strażacy z Ladder Company 3 zostali wezwani do akcji w World Trade Center. Jedenastu członków załogi weszło do North Tower, docierając aż na 35. piętro.
Tego tragicznego dnia nowojorska straż pożarna poniosła największą stratę w swojej historii, tracąc 343 funkcjonariuszy – więcej niż jakakolwiek inna formacja ratunkowa. Wśród ofiar znalazło się co najmniej 20 strażaków polskiego pochodzenia.

W wieżach WTC zastosowano innowacyjny system wind, który obejmował zarówno windy lokalne, jak i ekspresowe. Oprócz urządzeń obsługujących poziomy piwniczne, obie wieże wyposażono w 99 wind przeznaczonych do transportu towarowego, lokalnego oraz ekspresowego. Silnik jednej z wind przetrwał zamach i był w swoim czasie największym modelem na świecie. Windy te osiągały imponującą prędkość około 487 metrów na minutę.

Następnie docieramy do Foundation Hall, widzianej wcześniej z rampy.

Ta monumentalna przestrzeń stanowi integralną część fundamentów Nowego Jorku. Po lewej stronie można zobaczyć autentyczną, potężną betonową ścianę oporową na rzece Hudson, znaną jako Slurry Wall. Jest to fundament jednej z wież, zaprojektowany jako bariera zabezpieczająca przed naporem rzeki i możliwymi przeciekami. Ściana ta, będąca niezwykłym osiągnięciem inżynierii, została wzniesiona w połowie lat 60., gdy rozpoczęto budowę fundamentów pod kompleks World Trade Center.

Gdyby feralnego dnia zapora nie wytrzymała naporu wody, podziemia metra – krwiobieg miasta – zostałyby zalane. To, co stanowi fundament Nowego Jorku, ukryte jest pod ziemią: siła miasta, jego mieszkańców i społeczeństwa tkwi w tym, co na pierwszy rzut oka niewidoczne. Po zawaleniu się wież WTC 11 września, ściana gnojowicy pozostała nienaruszona. Betonowa zapora, odkryta w wyniku tej tragedii, stała się symbolem wytrwałości i niezłomnej siły.

Jednym z najważniejszych obiektów umieszczonych przed Slurry Wall jest Last Column, czyli Ostatnia Kolumna. To ostatni element konstrukcji, który został zdemontowany i usunięty z terenu zawalonego obszaru. Stała się ona symbolicznym hołdem dla strażaków, którzy zginęli podczas tragicznych wydarzeń. Podczas wielomiesięcznych prac porządkowych, wśród gruzów odnaleziono szczątki sześciu strażaków z Fire Department New York. W hołdzie dla nich na kolumnie umieszczono napis "FDNY", czyniąc z niej miejsce pamięci i refleksji. To właśnie tutaj pojawiły się zdjęcia poległych, modlitwy oraz wyrazy solidarności i wsparcia. Ostatnia Kolumna to nie tylko pamiątka po tragicznych wydarzeniach, ale przede wszystkim symbol poświęcenia i odwagi tych, którzy brali udział w akcji ratowniczej, nierzadko oddając swoje życie, by ratować innych.

W trakcie odbudowy ostatnią belkę upatrzyli sobie pracownicy, członkowie ekip ratowniczych i przechodnie. Szczelnie oblepili ją fotografiami, ogłoszeniami a także pamiątkowymi podpisami.  

Umieszczona w pobliżu „Ściany gnojowicy” była to ostatnia stalowa belka, która została uroczyście usunięta z Ground Zero, aby ostatecznie otrzymać jej obecne miejsce.

W 1993 roku, w ramach modernizacji systemów ogrzewania, wentylacji oraz klimatyzacji w World Trade Center, zainstalowano zawory silnikowe o wadze aż 8000 kg (17 800 funtów). Były one kluczowym elementem infrastruktury budynku, zapewniającym jego sprawne funkcjonowanie.

Zadaniem tych zaworów było kontrolowanie przepływu wody pobieranej z rzeki Hudson, która chłodziła rozległy system klimatyzacji odpowiedzialny za utrzymanie komfortu w wieżach przez cały rok. Zawory zaprojektowano z możliwością ręcznego zamykania, co umożliwiało ich konserwację lub szybkie działanie w przypadku nagłych sytuacji. Gdy doszło do tragicznych wydarzeń i zawalenia się bliźniaczych wież w wyniku ataków terrorystycznych, pojawiło się ogromne ryzyko zalania podziemnej infrastruktury, w tym tuneli metra obsługujących każdego dnia miliony mieszkańców Nowego Jorku.

W obliczu chaosu i zniszczeń, grupa oddanych inżynierów zrozumiała krytyczne znaczenie tych wodnych zaworów. Wykazując się niezwykłą odwagą i determinacją, przedostali się przez niestabilne ruiny, przemierzając zdradliwe tereny, aby ręcznie zamknąć zawory. Dzięki ich bohaterskim działaniom udało się zapobiec zalaniu tuneli metra, co ochroniło kluczową infrastrukturę miasta przed dalszą katastrofą. To również umożliwiło znacznie szybszą odbudowę i ponowne uruchomienie systemu transportu publicznego. Choć te zawory były jedynie niewielką częścią większego systemu, tego dnia odegrały kluczową rolę w ratowaniu niezbędnej infrastruktury Nowego Jorku.

Te trzy motocykle zostały zaprojektowane w celu upamiętnienia ofiar i osób udzielających pierwszej pomocy i służą jako pomniki ataków i odbudowy miejsca World Trade Center.

W tym miejscu jest wiele ławek, można odpocząć, pogrążyć się w zadumie i wysłuchać opisów z Audio Guide. 

Następnie kierujemy się w stronę fundamentów Wieży Północnej, które znajdują się po prawej stronie sali (North Tower Excavation).

Wielkie zdjęcia ratowników, policjantów, strażaków zaangażowanych w pomoc podczas zamachu na WTC.

Fundamenty Wieży Północnej.

Oryginalne znaki prowadzące na taras widokowy obu wież na 107 piętrze.

W muzeum znajduje się specjalna sekcja poświęcona pamięci, która skłania do głębokiej zadumy i refleksji nad wydarzeniami tamtych dni. Na fundamentach Wieży Północnej zbudowano pomieszczenia, gdzie utworzono wystawę historyczną, która jest najtrudniejszą częścią muzeum. Wejście tam oznacza znalezienie się w epicentrum katastrofy. Jest ono zaplanowane jako próba odtworzenia dnia katastrofy, jej przebiegu i relacji medialnych. Jest to przestrzeń pełna autentycznych dźwięków i chaosu potęgowanego stłoczonymi na stosunkowo niewielkiej przestrzeni,w porównaniu z wcześniejszymi pomieszczeniami, ludźmi. Tutaj zobaczysz i usłyszysz oś czasu wizualnego i audio wszystkiego, co wydarzyło się w dniu 9/11 – filmy informacyjne, dźwięk połączeń 911, dźwięk kontrolerów ruchu lotniczego, krzyki, wyjące karetki, klaksony, nawoływania. Istnieją również setki artefaktów, w tym kawałki samolotów, samochody policyjne itp.  Bez względu na to, jak bardzo niektórzy ludzie starają się przygotować, będzie to trudne.

Resztki wraku jednego z samolotów, które uderzyły w Bliźniacze Wieże.

Zachowany jest sklep, który znajdował się w pobliżu kompleksu WTC, pył i gruz z wieży widoczny na odzieży.

Jeden z końców stalowej fasady.

Karetka pogotowia została poważnie uszkodzona w wyniku upadku wież.

Wystawa historyczna, różne artefakty i eksponaty z tragedii WTC.

Zwiedzający podążają wyznaczoną trasą, wchodząc do kolejnych sal, które w szczegółowy sposób przedstawiają i opisują te tragiczne wydarzenia. W niektórych miejscach ma się wrażenie, jakby samemu uczestniczyło się w tych chwilach. Można zobaczyć zdjęcia ukazujące zakurzone miasto, ludzi w pyle, a także eksponaty takie jak ubrania, fragmenty samolotów, zniszczone elementy budynków czy osobiste przedmioty ofiar.

Ta historyczna wystawa została podzielona na trzy główne części:

* Pierwsza część prezentuje wydarzenia z 11 września w chronologicznym porządku, ukazując ich rozwój godzina po godzinie.

* Druga sekcja przedstawia kontekst historyczny, który poprzedzał ataki, w tym zamach bombowy na World Trade Center w 1993 roku oraz inne wydarzenia prowadzące do tragedii z 11 września.

* Trzecia, ostatnia część koncentruje się na świecie po 11 września – od bezpośrednich następstw ataków, poprzez proces odbudowy trzech miejsc tragedii, aż po analizę długofalowych konsekwencji tamtych wydarzeń.

Na zakończenie zwiedzający mogą odwiedzić sklep z pamiątkami. Dochody ze sprzedaży przeznaczane są na utrzymanie obiektu, wspierając jego misję edukacyjną i upamiętniającą.

Wróciliśmy do góry schodami ruchomymi. Przed wejściem na nie znów zobaczyliśmy pozostałości stalowych belek nośnych znanych jako „Tridents”, tym razem widzieliśmy je z dołu.

Muzeum utrzymane jest w dość przygnębiającej atmosferze – przyciemnione światła i realistycznie odwzorowane wydarzenia tworzą wrażenie, jakbyśmy uczestniczyli w transmisji tamtych chwil. To miejsce skłania do refleksji i wywiera silne emocje, z którymi trudno pozostać obojętnym. Cieszę się, że mogłam tam być i doświadczyć tego osobiście.. 

Źródła:

https://www.911memorial.org/visit/museum

https://nck.pl/upload/2020/12/kw_2-2020_museum-vitae.pdf

https://magictravelsaroundtheworld.wordpress.com/tag/911-memorial-museum

Wyszliśmy na zewnątrz, aby zobaczyć pozostałą część kompleksu pamięci w Strefie Zero. Tuż przy wyjściu znajduje się park, który był kolejnym punktem na naszej trasie.

7. World Trade Center Memorial Plaza - Plac Pamięci WTC.

Adres: 180 Greenwich St, New York, NY 10007, 

Plac Pamięci znajduje się na terenie dawnego World Trade Center, dokładnie w miejscu, gdzie znajdowały się bliźniacze wieże, zniszczone podczas ataków 11 września. Pomnik powstał jako hołd dla ofiar tragedii, a także dla osób zaangażowanych w akcje ratunkowe i odbudowę sąsiednich budynków. Plany jego stworzenia narodziły się bezpośrednio po wydarzeniach tego pamiętnego dnia.

Budynek Muzeum 9/11 po lewej. Początek Placu Pamięci.

Część naziemna z pomnikami jest dostępna do bezpłatnego zwiedzania.

Czym jest Strefa Zero w Nowym Jorku?

Strefa Zero (Ground Zero) to nazwa nadana miejscu, w którym stały wieże World Trade Center oraz jego najbliższemu otoczeniu. Po atakach 11 września przestrzeń ta stała się symbolem nie tylko ogromnej tragedii, ale również nadziei, odbudowy i pamięci. Właśnie tutaj zginęło najwięcej osób, a przez wiele miesięcy ratownicy pracowali w ruinach, usuwając gruz i poszukując ocalałych.

Po zakończeniu akcji ratunkowej rozpoczęła się zakrojona na szeroką skalę rekonstrukcja. Ground Zero przekształciło się w przestrzeń pełną głębokiej symboliki i refleksji. W miejscu dawnych wież powstały nowe budynki, pomniki oraz muzeum, które pełnią rolę ważnego punktu pamięci.

Prace przy odgruzowywaniu terenu po WTC

Skala zniszczeń po atakach 11 września była ogromna. Tysiące osób pracowało nad uprzątnięciem zniszczonego terenu. Ostatnia ciężarówka z gruzem opuściła Strefę Zero w maju 2002 roku, czyli 8 miesięcy po zamachu. Pracami nad usuwaniem gruzu kierował Janusz Szumański, główny inżynier, który wraz z ogromną grupą polskich pracowników oraz pracownikami różnych narodowości wykonał niezwykle trudne zadanie.

Nowojorska firma Tully Construction zaangażowała się w działania w Strefie Zero już od pierwszego dnia. W tym czasie kończyła budowę prowadzoną przez inżyniera Szumańskiego przy pobliskiej autostradzie. Mając na miejscu ludzi i sprzęt, firma natychmiast zgłosiła gotowość do pomocy przy pracach związanych z WTC. Szumański podkreślił, że w początkowej fazie działania przebiegały powoli, ponieważ wciąż istniała nadzieja na odnalezienie ocalałych. Dopiero po stwierdzeniu, że nie ma już szans na uratowanie kogokolwiek, prace nabrały tempa. Pracowano w niezwykle intensywnym rytmie – stała zmiana liczyła około 500 osób. W pierwszych miesiącach ekipa była na miejscu przez siedem dni w tygodniu, wykonując po 16-18 godzin pracy dziennie. Jednym z największych wyzwań była ochrona systemu zabezpieczającego, który miał zapobiec przedostawaniu się wody do budynków. Koszt operacji oczyszczania i odgruzowywania sięgnął kilku miliardów dolarów.

Główne prace oczyszczające zakończono w marcu, jednak dodatkowe działania były kontynuowane. Firma Tully Construction zajęła się również odbudową linii metra biegnącej pod budynkami WTC. Ten etap zakończono dopiero jesienią 2002 roku.

9/11 Memorial - obecnie

9/11 Memorial to imponujące i poruszające miejsce pamięci poświęcone ofiarom ataku na World Trade Center. Centralnym elementem tego pomnika są dwa ogromne baseny z wodospadami – największe sztuczne kaskady w Stanach Zjednoczonych. Pomnik został zaprojektowany przez architekta Michaela Arada we współpracy z architektem krajobrazu Peterem Walkerem. Baseny, większe niż olimpijskie, mają kwadratowy kształt, a woda kaskadami spływa do centralnie umieszczonych, mniejszych zbiorników. Konstrukcja została osadzona głęboko poniżej poziomu gruntu, dokładnie w miejscu fundamentów zburzonych wież Twin Towers. Ściany basenów pokryte spokojnie płynącą wodą symbolicznie oddają hołd ofiarom tragiczych wydarzeń, przypominając zarówno o pustce, jaką pozostawiły po sobie, jak i o potrzebie refleksji. Przestrzeń ta została zaprojektowana jako miejsce cichej kontemplacji, w którym każdy może na chwilę się zatrzymać i wspomnieć tych, którzy zginęli. Ciągle płynąca woda subtelnie odnosi się do nieustającego upływu czasu i cyklu życia, niosąc przesłanie nadziei i pamięci.

Zdjęcia obu Basenów Pamięci z różnych stron.

Szczególną uwagę przyciągają eleganckie granitowe blaty otaczające baseny. Zostały one zaprojektowane pod delikatnym kątem, a na ich powierzchni wygrawerowano nazwiska 2 983 ofiar ataków z 11 września 2001 roku oraz 26 lutego 1993 roku. Nazwiska zostały rozmieszczone w sposób odzwierciedlający więzi łączące ofiary – zawodowe, przyjacielskie lub rodzinne. Dzięki temu odwiedzający mogą odczuć ogrom tragedii w sposób głęboko osobisty, jednocześnie oddając cześć każdej z tych osób.

W ramach pięknej tradycji, w dniu urodzin danej osoby przy jej nazwisku składana jest biała róża – gest pełen symboliki i ciepła.

U podnóża basenów wbudowane są diody LED oświetlające spadającą wodę, które tworzą

spektakularny widok wieczorem.

Fontanna Pamięci 9/11 pełni kluczową rolę jako miejsce refleksji, pamięci i symbol odrodzenia:

• Upamiętnienie ofiar: Fontanna jest przede wszystkim hołdem dla tych, którzy zginęli w zamachach. Wygrawerowane na krawędziach basenów nazwiska pozwalają każdemu odwiedzającemu uczcić każdą ofiarę z osobna.
• Symbol nadziei i odrodzenia: Choć przypomina o tragicznych wydarzeniach, fontanna symbolizuje również nadzieję na przyszłość. Spływająca woda i otaczająca ją zieleń reprezentują ciągłość życia pomimo poniesionej straty.
• Miejsce refleksji: To przestrzeń, w której można zatrzymać się na chwilę, zastanowić nad wydarzeniami z 11 września i ich znaczeniem dla współczesnego świata.
• Funkcja edukacyjna: Fontanna jest częścią większego kompleksu World Trade Center Memorial, który edukuje odwiedzających o zamachach, ich historii i konsekwencjach.

Odbiór społeczny

Fontanna Pamięci 9/11 spotkała się z szerokim uznaniem zarówno ze strony rodzin ofiar, jak i opinii publicznej. Uznawana jest za jedno z najważniejszych miejsc pamięci związanych z tragicznymi wydarzeniami z 11 września. Jej minimalistyczny design, głęboka symbolika oraz uspokajająca atmosfera czynią z niej przestrzeń, która porusza serca i skłania do zadumy.

Park

Otaczający teren to rozległy plac obsadzony drzewami, tworzący spokojny kontrast wobec miejskiej zabudowy. Wokół pomników posadzono setki białych dębów, które sprzyjają kontemplacji i pozwalają odwiedzającym odciąć się od zgiełku miasta. Każdego roku, podczas corocznej ceremonii, odczytywane są nazwiska wszystkich ofiar zamachów. Ta przestrzeń symbolizuje odporność oraz odnowę, oferując miejsce na refleksję i wyciszenie.

W centrum Placu Pamięci stoi drzewo zwane Survivor Tree, grusza Callery, która przetrwała ataki i symbolizuje wytrwałość i nadzieję.

W październiku 2001 roku, na terenie Strefy Zero, znaleziono poważnie zniszczone drzewo – jego korzenie były wyrwane, a gałęzie spalone i połamane. Drzewo zostało wydobyte z gruzów i objęte opieką Departamentu Parków i Rekreacji w Nowym Jorku.

Po przejściu procesu rehabilitacji, w 2010 roku drzewo powróciło na teren Miejsca Pamięci. Z jego skręconych, uszkodzonych pni wyrosły nowe, gładkie gałęzie, tworząc widoczny symbol przemiany oraz różnicy między przeszłością a teraźniejszością. Dziś drzewo to jest żywym świadectwem odporności, przetrwania i odrodzenia.

9/11 Memorial Glade – Polana Pamięci

Polana Pamięci znajduje się na zachód od Drzewa Przetrwania, w miejscu, które niegdyś było podstawową rampą używaną podczas akcji ratunkowych. Na jej terenie stoi sześć masywnych kamiennych monolitów ważących od 13 do 18 ton, w których osadzono stal uratowaną z oryginalnego World Trade Center. Monolity te symbolizują siłę i jedność. Oficjalne odsłonięcie i poświęcenie Polany Pamięci miało miejsce 30 maja 2019 roku.

Dziesiątki tysięcy osób – ocalałych, pracowników i mieszkańców – były narażone na toksyny i zagrożenia unoszące się w powietrzu wokół World Trade Center. W wyniku tego wiele osób cierpi na przewlekłe choroby, a dużo zmarło. Według dostępnych danych aż 40 tysięcy ludzi doznało uszczerbku na zdrowiu podczas usuwania skutków zawalenia, w dużej mierze z powodu kontaktu z niebezpiecznymi chemikaliami. 9/11 Memorial Glade powstało, aby oddać hołd chorym i rannym ratownikom, ocalałym oraz ich rodzinom, upamiętniając ich poświęcenie i tragedię.

9/11 Memorial Glade - Polana Pamięci

Odbudowa Strefy Pamięci trwała niemal dwadzieścia lat, angażując zarówno ekspertów, jak i zwykłych obywateli. Wydarzenia z 11 września wciąż budzą silne emocje, skłaniając do głębszej refleksji nad kwestiami bezpieczeństwa, wolności oraz społecznej wrażliwości, która nie powinna pozostawać obojętna wobec takich tragedii. Pomnik i Muzeum 11 września, a także cały kompleks Strefy Pamięci w Nowym Jorku, to nie tylko miejsca upamiętnienia ofiar, ale również przestrzenie, które przypominają o wartości ludzkiego życia i sile wspólnoty w obliczu dramatycznych wydarzeń.

Ataki z 11 września 2001 roku zmieniły świat, szczególnie w Stanach Zjednoczonych. Wprowadzone zostały zaostrzone środki bezpieczeństwa w miejscach potencjalnego zagrożenia, takich jak lotniska, metro, zabytkowe kościoły czy przestrzenie publiczne gromadzące duże grupy ludzi. Patrole policyjne na ulicach Nowego Jorku stały się codziennym elementem rzeczywistości.

Stojąc na terenie Ground Zero, za basenem symbolizującym Wieżę Północną, możemy podziwiać One World Trade Center – najwyższy wieżowiec w Stanach Zjednoczonych.

8. Wieżowiec One World Trade Center  

Adres: 285 Fulton St, New York, NY 10007, 

W miejscu, gdzie niegdyś stały bliźniacze wieże WTC, powstał nowy, imponujący obiekt, który dominuje nad Manhattanem. One World Trade Center, ukończony w 2013 roku i mierzący 541 metrów, znajduje się tuż obok lokalizacji dawnych Twin Towers. Obecnie (pisząc to w 2025 roku) jest najwyższym budynkiem w Stanach Zjednoczonych i na całej półkuli zachodniej, a na świecie zajmuje 8. miejsce pod względem wysokości. Otwarty w 2014 roku, stał się nie tylko najwyższym budynkiem w USA, ale także jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli Nowego Jorku, będąc dowodem na siłę i wytrwałość miasta oraz jego mieszkańców.

Nowy wieżowiec miał od początku trudne zadanie – godnie zastąpić bliźniacze wieże Twin Towers, które od lat 70. XX wieku były nieodłączną częścią krajobrazu Nowego Jorku aż do tragicznego początku XXI wieku. Poprzedniczki w krótkim czasie stały się ikoną miasta, dołączając do takich legendarnych miejsc jak Statua Wolności czy Central Park. Jednak misja One World Trade Center była czymś więcej niż tylko odbudową – miała symbolicznie zapełnić pustkę, która zapanowała w sercu Dolnego Manhattanu po atakach terrorystycznych z 11 września 2001 roku. Wieżowiec stał się świadectwem niezłomności Ameryki i przypomnieniem, że naród ten nigdy się nie poddaje.

Wieżowiec zachwyca nowoczesnym designem, a jego fasada, pokryta tysiącami lustrzanych paneli, efektownie odbija światło dzienne, tworząc wyjątkowe wrażenie wizualne. Konstrukcja budynku została zaprojektowana z najwyższą troską o bezpieczeństwo. Spełnia ona rygorystyczne normy ochrony, znacznie przewyższające wymagania nowojorskich przepisów. To przemyślane podejście ma na celu zapewnienie, że dramatyczne wydarzenia z początku wieku, takie jak te z 2001 roku, nigdy więcej się nie powtórzą.

Wnętrze wieżowca mieści nowoczesne biura, przestrzenie handlowe oraz liczne punkty gastronomiczne. Jednak prawdziwą atrakcją, która przyciąga turystów z całego świata, jest One World Observatory – niesamowity taras widokowy, znajdujący się na najwyższych piętrach budynku (100–102). Stamtąd można podziwiać spektakularną panoramę Nowego Jorku oraz otaczających go terenów, co sprawia, że wizyta tutaj staje się niezapomnianym przeżyciem.

To najwyżej położony taras widokowy w Nowym Jorku, zapewniający zapierające dech w piersiach widoki na miasto z perspektywy, której nie da się porównać z żadną inną. Do tarasu można dotrzeć wyjątkowo szybkimi windami, które pokonują różnicę wysokości w zaledwie 47 sekund. Stąd każde budynki w mieście wyglądają jak na wyciągnięcie ręki.

Bilety można wygodnie kupić online pod tym linkiem:

Kup bilet

Godziny otwarcia

One World Observatory jest czynne siedem dni w tygodniu, od 9:00 do 21:00.

Cena biletu standardowego online: 54 USD

Wejścia znajdują się od strony West Street Tower oraz przez charakterystyczny biały budynek stacji (Oculus). Podążaj za oznaczeniami, aby łatwo dotrzeć na miejsce.

Piękny widok na Manhattan z górującym nad nim wieżowcem One World Trade Center w strefie Ground Zero.

źródło: moje wronki,https://mojewronki.pl/2024/09/1-world-trade-center-najnowszy-symbol-nowego-jorku , dostęp: 06.06.2025.

Wracamy przed wejście do Muzeum 9/11, a następnie przechodzimy na drugą stronę ulicy Greenwich Street.

Po prawej stronie znajduje się stacja metra WTC Station (Oculus), która sama w sobie jest niezwykłą i imponującą rzeźbą architektoniczną.

9. Rzeźba "The Arms of Friendship" ("Ramiona Przyjaźni")

Interaktywna rzeźba zatytułowana The Arms of Friendship przedstawia niektóre z najbardziej zagrożonych gatunków na świecie, ukazanych wplecionych lub siedzących na gigantycznych mackach ośmiornicy. To wyjątkowe dzieło sztuki zachęca do refleksji nad ochroną przyrody i różnorodności biologicznej.

Monumentalna rzeźba z brązu przedstawia ośmiornicę otaczającą słonia, goryla, królika i nosorożca. Odwiedzający są zaproszeni, by zbliżyć się do tej 7-tonowej konstrukcji, usiąść na jej ogromnych mackach i spędzić chwilę, podziwiając „wspaniałe zwierzęta” z zupełnie innej perspektywy.

To imponujące dzieło sztuki będzie dostępne w przestrzeni publicznej do lipca 2025 roku. Jest to najnowsza instalacja autorstwa duetu Gillie i Marc, której celem jest zwiększenie świadomości na temat zagrożonych gatunków. W ciągu ostatnich 50 lat populacja dzikich zwierząt na świecie zmniejszyła się o 69%. Stajemy obecnie w obliczu szóstego masowego wymierania w historii naszej planety.

Gillie i Marc, para wielokrotnie nagradzanych artystów, tworzą różnorodne dzieła, wykorzystując takie materiały jak farba, aluminium, brąz czy włókno szklane. Ich publiczne instalacje można podziwiać na całym świecie, m.in. w Chicago, San Francisco, Londynie i Singapurze.

Brr, chłodny styczniowy dzień (temperatura około 4°C na plusie), a piękna modelka w czerwonej sukni pozuje do sesji zdjęciowej przed rzeźbą ośmiornicy. Jej występ przyciągnął uwagę zaciekawionych przechodniów, którzy z zainteresowaniem obserwowali to wyjątkowe wydarzenie. 

Weszliśmy do stacji metra WTC Station, skąd udaliśmy się podziemnym przejściem do stacji WTC Cortland. Następnie wsiedliśmy w czerwoną linię 1 i przejechaliśmy dwa przystanki, docierając do stacji metra South Ferry. Po wyjściu na powierzchnię skręciliśmy w prawo i ruszyliśmy ulicą State Street, aż do skrzyżowania. Po prawej stronie znajdował się kolejny punkt naszej wycieczki. Ze względu na ograniczony czas zdecydowaliśmy się obejrzeć muzeum jedynie z zewnątrz.

10. National Museum of the American Indian - Narodowe Muzeum                    Indian Amerykańskich

Adres: 1 Bowling Green, New York, NY 10004, 

Muzeum jest bezpłatne – nie trzeba kupować biletów, aby je zwiedzić.

Godziny otwarcia: codziennie od 10:00 do 17:00.

Więcej informacji można znaleźć tutaj: https://americanindian.si.edu.

Narodowe Muzeum Indian Amerykańskich w Nowym Jorku jest jedną z najważniejszych placówek Smithsonian Institution, poświęconych kulturze i dziedzictwu rdzennych Amerykanów. George Gustav Heye, znany kolekcjoner, jeszcze na początku XX wieku rozpoczął gromadzenie artefaktów i dzieł sztuki rdzennych mieszkańców obu Ameryk, tworząc jedną z największych kolekcji na świecie związanych z kulturą Indian Amerykańskich. W 1989 roku kolekcja ta została włączona do Smithsonian Institution, a jej część posłużyła za podstawę powstania muzeum w Nowym Jorku, które otwarto w 1994 roku.

Narodowe Muzeum Indian Amerykańskich w Nowym Jorku- główne wejście. 

Budynek Alexander Hamilton U.S. Custom House, w którym znajduje się muzeum, to prawdziwa perełka architektury. Zaprojektowany w stylu Beaux-Arts, zachwyca wnętrzami pełnymi marmurowych wykończeń, sztukaterii i fresków. Dawniej pełnił funkcję urzędu celnego, będąc symbolem nowojorskiej potęgi handlowej.

Muzeum szczyci się zróżnicowaną kolekcją liczącą ponad milion artefaktów, które reprezentują dziesiątki kultur rdzennych z obu Ameryk. Zbiory te odkrywają przed odwiedzającymi zarówno codzienne życie, jak i sztukę oraz rytuały tych społeczności, oferując fascynujące zanurzenie w ich bogatą różnorodność kulturową. Główne ekspozycje muzeum to dwie wyjątkowe wystawy stałe:
– "Infinity of Nations: Art and History" („Nieskończoność narodów: sztuka i historia”) to imponująca kolekcja 700 obiektów pochodzących z Ameryki Północnej, Środkowej i Południowej. Wśród eksponatów znajdują się tradycyjne stroje, biżuteria, maski, ceramika oraz dzieła sztuki współczesnej i przedmioty codziennego użytku.
– "Ceremonial Dress and Objects" („Strój i przedmioty ceremonialne”) prezentuje zbiór ceremonialnych strojów, nakryć głowy oraz rytualnych artefaktów, które odzwierciedlają duchowe i estetyczne znaczenie dla różnych grup rdzennych Amerykanów. Ekspozycja obejmuje ozdobne stroje, pióropusze oraz biżuterię, które odgrywały kluczową rolę w ceremoniach, tańcach i rytuałach.

Odwiedzający bardzo pozytywnie oceniają to muzeum. Często podkreślają, że jest to fascynujące miejsce, które pozwala głębiej poznać kulturę rdzennych Amerykanów. Wśród największych atutów wymieniają darmowy wstęp oraz brak kolejek, co sprawia, że zwiedzanie przebiega w komfortowych warunkach. Na wystawach można podziwiać autentyczne stroje i przedmioty codziennego użytku, a zarówno ich estetyka, jak i wartość historyczna stoją na bardzo wysokim poziomie. Jeśli masz wolną godzinę lub dwie podczas wizyty w Nowym Jorku, to miejsce zdecydowanie warto odwiedzić!

Następnie skręcamy w prawo w ulicę Broadway, idziemy prosto obok małego parku.

Po lewej stronie, pod adresem 9 Broadway, znajduje się miejsce, o którym warto wspomnieć kilka słów.

11. The White Star Line - linia żeglugowa "Biała Gwiazda"

"The White Star Line" była dawną linią żeglugową specjalizującą się w przewozach pasażerskich na trasach transatlantyckich oraz australijskich. Jej biuro mieściło się pod adresem 9 Broadway w Nowym Jorku, gdzie dziś znajdują się m.in. sklep New York Gifts oraz restauracja Subway. Historia White Star Line rozpoczęła się w 1845 roku i trwała do 1934 roku, kiedy to połączyła się z konkurencyjną linią Cunard, tworząc Cunard White Star. White Star Line stała się najbardziej znana jako właściciel legendarnego statku "Titanic", który w 1912 roku zatonął w tragicznych okolicznościach. Katastrofa pochłonęła życie około 1500 osób. Kierownictwo linii żeglugowej ufało zapewnieniom firmy Stone & Lloyd, odpowiedzialnej za budowę wodoszczelnych grodzi, że Titanic jest jednostką niezatapialną. Niestety, przekonanie to sprawiło, że statek nie został odpowiednio przygotowany na ewentualne sytuacje kryzysowe.

Po usłyszeniu o zatonięciu Titanica przyjaciele i rodzina pobiegli do biur White Star, aby dowiedzieć się więcej o swoich bliskich.

źródło: History, https://x.com/HISTORY/status/1779908881159799015, dostęp: 06.06.2025.

16 kwietnia 1912 roku, gdy dotarła wiadomość o zatonięciu statku, tysiące ludzi zgromadziło się przed biurem White Star Line w Nowym Jorku, pełne niepokoju oczekując dalszych informacji na temat tragedii Titanica.

Ulica Broadway 9 obecnie, dawniej siedziba lini żeglugowej "The White Star Line". Po tych schodach wchodzili ludzie do budynku, aby dowiedzieć się o losy rodziny płynącej statkiem "Titanic".

Zanim przejdziemy dalej, warto powiedzieć kilka słów o Wall Street.

Wall Street to nie tylko nazwa nowojorskiej ulicy, ale również symbol całej dzielnicy finansowej na Manhattanie. To miejsce, które stało się sercem amerykańskiej branży finansowej i jednym z najważniejszych centrów biznesowych świata. Znajdziemy tu największe instytucje finansowe w Stanach Zjednoczonych. Obecnie Wall Street przyciąga także turystów z całego świata, oferując m.in. możliwość odwiedzenia Nowojorskiej Giełdy Papierów Wartościowych, Federal Hall National Memorial czy słynnego pomnika byka w galopie.

Więcej o historii Wall Street możesz przeczytać tutaj:

https://nowyjork.pl/wall-street

Przed nami kolejna ikoniczna atrakcja Nowego Jorku, która na pewno zostanie w Twojej pamięci.

12. Charging Bull - Szarżujący Byk

Adres: Bowling Green, New York, NY 10004, 

Byk z Wall Street, znany także jako Charging Bull, to imponujący brązowy posąg szarżującego byka, usytuowany w pobliżu nowojorskiej giełdy. Jest jednym z najbardziej charakterystycznych symboli miasta, a także globalnym symbolem rynków finansowych. Codziennie przyciąga tłumy turystów, a chętnych do zrobienia zdjęcia z tym kultowym obiektem nie brakuje, co często skutkuje długimi kolejkami.

Za bykiem z Wall Street jest historyczny, 22-piętrowy budynek biurowy położony przy 25 Broadway. Budynek był pierwotnie siedzibą linii żeglugowej Cunard i nadal jest siedzibą wielu przedsiębiorstw. 

Posąg wykonano z brązu. Waży imponujące 3,200 kg, mierzy 4,9 m długości i 3,4 m wysokości. Prace nad rzeźbą trwały dwa lata, a ich koszt, wynoszący 350 tys. dolarów, został w całości pokryty przez autora.
Byk, dziś ikona Wall Street, "zdobył" swoje miejsce w dość nietypowy sposób. Arturo Di Modica, włoski artysta mieszkający w Nowym Jorku, postawił go przed Giełdą Nowojorską w tajemnicy, pod osłoną nocy i bez żadnych pozwoleń. Byk miał symbolizować nadzieję i wytrwałość w obliczu trudności, jakie nadeszły po krachu giełdowym w 1987 roku. W noc poprzedzającą ustawienie rzeźby Di Modica dokładnie zaplanował swoją akcję. Wiedział, że ze względu na stałe patrole policyjne będzie miał jedynie 4,5 minuty na ustawienie byka. Jednak rzeczywistość zaskoczyła nawet jego. W nocy 15 grudnia 1989 roku, gdy transport dotarł na miejsce, okazało się, że drogę do zaplanowanej lokalizacji blokuje... świeżo ustawiona choinka bożonarodzeniowa. Była godzina 1:00 w nocy i trzeba było podjąć szybką decyzję. Di Modica uznał to za idealną okazję – postanowił ustawić byka pod choinką, traktując go jako symboliczny prezent dla mieszkańców Nowego Jorku.

To był prawdziwy szok, gdy pewnego ranka przed budynkiem giełdy pojawił się masywny posąg byka, zaskakując zarówno maklerów, jak i przechodniów. Informacja błyskawicznie obiegła wszystkie media i stała się tematem dnia!
Jednak władze miasta nie były zachwycone tym nieoczekiwanym wydarzeniem. Jeszcze tego samego dnia rzeźba została usunięta i przewieziona do Queens. Decyzja ta wywołała natychmiastową reakcję mieszkańców Nowego Jorku – rozpoczęły się społeczne protesty, które zmusiły władze do zmiany zdania. Byka przywrócono i ustawiono w pobliżu Wall Street, na obecnym miejscu przy Bowling Green Park.

Nam się śpieszyło więc zrobiliśmy tylko zdjęcia z głową byka - obowiązkowy i słynny punkt zaliczony.

Byk widziany z przodu i z tyłu. Sprawia wrażenie, jakby za chwilę miał rzucić się do ataku.

Mroźna pogoda nie zniechęca do czekania na zdjęcie z bykiem. Latem jednak kolejki do byka bywają znacznie dłuższe.. 

Na miejscu znajdziemy dwie kolejki: jedną do głowy byka, a drugą do jego jąder – każda ustawia się osobno.

Krąży przesąd, że pogłaskanie jąder byka przynosi szczęście w interesach i bogactwo. Popularność tej tradycji można zauważyć po wypolerowanej powierzchni tego miejsca – efekt tysięcy turystów, którzy odwiedzają go każdego dnia. Nic więc dziwnego, że tylna część byka cieszy się większym zainteresowaniem niż jego przód.

Liczymy, że dotknięcie rogów również przyniesie nam odrobinę szczęścia!

Kontynuujemy spacer ulicą Broadway, aż dochodzimy do przejścia dla pieszych, mijając po lewej stronie zabytkowy kościół. Następnie skręcamy w prawo w Wall Street – ulicę zarezerwowaną wyłącznie dla pieszych. Po chwili, po prawej stronie, dostrzegamy słynne drzwi prowadzące do Nowojorskiej Giełdy Papierów Wartościowych.

Główne wejście do Giełdy Papierów Wartościowych w Nowym Jorku.

Zapada zmrok. Mijamy główne wejście przy 11 Wall Street i kierujemy się dalej, okrążając budynek giełdy. Skręcamy w prawo i naszym oczom ukazuje się zabytkowa, imponująca fasada tego ikonicznego miejsca.

Klasycystyczna fasada i wielkie kolumny budynku N.Y.S.E. są ikoną architektury nowojorskiej finansjery. Budynek został wpisany do rejestru zabytków jako National Historic Landmark.

13. New York Stock Exchange - Nowojorska Giełda Papierów Wartościowych

Adres: 11 Wall St, New York, NY 10005, 

Historia powstania Giełdy

Nowojorska Giełda Papierów Wartościowych, znana jako NYSE (New York Stock Exchange), jest największą giełdą na świecie pod względem kapitalizacji rynkowej. Jej historia sięga XVIII wieku, kiedy to powstała w wyniku prywatnej inicjatywy, a nie decyzji jakiejkolwiek instytucji państwowej. Wszystko zaczęło się 17 maja 1792 roku, gdy dwudziestu czterech maklerów i handlarzy giełdowych zebrało się pod platanem rosnącym na Wall Street, znanym jako „Buttonwood Tree”. Tam podpisali porozumienie, które przeszło do historii pod nazwą „Umowa pod Platanem”.

Głównym celem tej umowy było wprowadzenie porządku w handlu papierami wartościowymi oraz ograniczenie nieuczciwej konkurencji między brokerami. W tamtych czasach rynek działał chaotycznie i pozbawiony był spójnych zasad. Umowa miała uregulować rynek, ograniczyć spekulacje oraz wprowadzić ramy współpracy.

Najważniejsze założenia porozumienia obejmowały:

• handel wyłącznie między sygnatariuszami umowy,
• stałą prowizję wynoszącą 0,25%,
• preferowanie transakcji bezpośrednich, bez udziału pośredników.

Początkowo giełda nie miała żadnej stałej lokalizacji – handel akcjami i obligacjami odbywał się na ulicach Wall Street. Z biegiem czasu zaczęto organizować bardziej formalne spotkania, najpierw w wynajmowanych pomieszczeniach, a ostatecznie, w 1865 roku, giełda przeniosła się do własnego budynku przy 11 Wall Street. Do dziś ten adres pozostaje siedzibą główną NYSE.

Rozwój i funkcjonowanie Giełdy

W XIX wieku nowojorska giełda rozwijała się równolegle z dynamicznym wzrostem amerykańskiej gospodarki. Industrializacja, budowa kolei transkontynentalnej, rozwój sektora bankowego oraz rosnące zainteresowanie inwestycjami sprawiły, że NYSE stała się finansowym centrum o znaczeniu krajowym. Pod koniec tego stulecia notowano już setki spółek, co odzwierciedlało jej rosnące znaczenie.

Najczarniejszym momentem w historii giełdy pozostaje październik 1929 roku. Po latach spekulacyjnego boomu w latach 20., przegrzany rynek uległ gwałtownemu załamaniu. 24 października, znany jako Czarny Czwartek, rozpoczęła się masowa wyprzedaż akcji przez zaniepokojonych inwestorów. Panika osiągnęła kulminację 29 października, czyli w Czarny Wtorek, gdy wartość giełdy spadła o dziesiątki miliardów dolarów. Krach ten zapoczątkował Wielki Kryzys – najpoważniejsze załamanie gospodarcze w historii USA i świata. W odpowiedzi na chaos rynkowy utworzono w 1934 roku Komisję Papierów Wartościowych i Giełd (SEC), której zadaniem jest do dziś nadzór nad giełdą i rynkami kapitałowymi. Wprowadzono wtedy również przepisy mające na celu ograniczenie manipulacji i nadużyć na rynku.

Po II wojnie światowej nowojorska giełda doświadczyła dynamicznych wzrostów, napędzanych przez rozwój technologii, wzrost konsumpcji wewnętrznej oraz ekspansję korporacji. Pojawienie się klasy średniej, która coraz chętniej inwestowała w akcje, dodatkowo umocniło jej pozycję. W 1971 roku powstała konkurencyjna giełda elektroniczna – NASDAQ, co zapoczątkowało erę cyfrowej transformacji rynku finansowego (NASDAQ - Nowy Jork - dzień pierwszy).

Pod koniec XX wieku NYSE otworzyła swoje podwoje dla inwestorów z całego świata. Jednocześnie coraz więcej zagranicznych spółek decydowało się na debiut w Nowym Jorku, uznając go za symbol prestiżu oraz gwarancję dostępu do największego rynku kapitałowego na świecie.

W 2006 roku NYSE zakończyła ponad dwustuletnią historię jako stowarzyszenie członkowskie, przekształcając się w spółkę akcyjną. W tym samym roku doszło do fuzji z elektroniczną giełdą Archipelago, a już rok później z europejskim Euronext. W efekcie powstała NYSE Euronext – pierwsza giełda transatlantycka. W 2013 roku cała grupa została przejęta przez Intercontinental Exchange (ICE), globalnego lidera w zarządzaniu rynkami finansowymi. To przejęcie jeszcze bardziej zintegrowało NYSE z globalnym systemem finansowym.

Nowojorska Giełda Papierów Wartościowych dzisiaj

Dziś NYSE to nie tylko instytucja o bogatej historii, ale także fundament globalnego ekosystemu finansowego. Na jej parkiecie znajdują się największe światowe korporacje reprezentujące różnorodne sektory, od technologii i przemysłu po zdrowie i finanse. Kapitalizacja notowanych spółek przekracza 30 bilionów dolarów, a codzienne notowania giełdowe są bacznie obserwowane przez inwestorów na całym świecie, często odzwierciedlając kondycję globalnej gospodarki.

Nowojorska Giełda Papierów Wartościowych różne ujęcia.

Ciekawostki o giełdzie:

• Tradycyjny dzwonek otwierający sesję
  Sesję giełdową tradycyjnie otwiera i zamyka dźwięk charakterystycznego dzwonka. Kiedyś zadanie to należało do portiera, dziś jest to wyjątkowa ceremonia o prestiżowym charakterze.
• Maklerzy w charakterystycznych kurtkach
  Słynne niebieskie kurtki maklerów są jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli Wall Street. Co ciekawe, każda firma ma swój unikalny kolor i emblemat, co podkreśla jej tożsamość.
• Precyzyjne zakończenie o 16:00
  NYSE działa od poniedziałku do piątku w godzinach 9:30–16:00 czasu nowojorskiego. Punktualnie o 16:00 sesja kończy się – każda transakcja, która nie zdąży zostać zrealizowana do sekundy 59, nie zostaje uwzględniona w obrocie tego dnia.
• Nietypowe przerwy w handlu
  Poza regularnymi świętami giełda była zamykana z powodu wyjątkowych okoliczności, takich jak żałoba narodowa po śmierci prezydentów, pandemia grypy hiszpanki, a nawet awarie prądu, np. w latach 1965 i 2003.
• Historyczne zamknięcie parkietu
  W 2020 roku pandemia COVID-19 doprowadziła do pierwszego w historii zamknięcia fizycznego parkietu NYSE. Wszystkie transakcje odbywały się wówczas wyłącznie za pośrednictwem systemów elektronicznych.

Każdy dzień na giełdzie to nowe emocje i dynamiczne wydarzenia – tutaj nuda nie ma miejsca. 

źródło: bankier.pl,https://www.bankier.pl, dostęp: 10.06.2025.

Maklerzy w niebieskich kurtkach pilnie obserwują ekrany. Dziś większość transakcji odbywa się szybko, dzięki algorytmom i systemom HFT, które potrafią wykonać tysiące operacji finansowych w ułamku sekundy.

źródło: money.pl, https://www.money.pl , dostęp: 10.06.2025.

Nowojorska Giełda Papierów Wartościowych to znacznie więcej niż miejsce obrotu akcjami – to symbol globalnej gospodarki, który od ponad dwóch stuleci odzwierciedla jej rytm i dynamikę. Jej dzieje to historia kapitalizmu w najczystszej postaci – pełna spektakularnych sukcesów, dramatycznych upadków, rewolucyjnych innowacji i kryzysów. Przetrwała wojny, globalne załamania i pandemie, nieustannie ewoluując i dostosowując się do zmieniającego się świata. Do dziś pozostaje ikoną amerykańskiego ducha przedsiębiorczości i międzynarodowego handlu.

Źródło: https://historykon.pl/17-maja-1792-powstala-nowojorska-gielda-papierow-wartosciowych

Przed giełdą stoi niewielka ale bardzo popularna rzeźba.

14. The Fearless Girl - Rzeźba „Nieustraszonej Dziewczynki”.

Pomnik "Fearless Girl" w Nowym Jorku stał się potężnym symbolem kobiecej siły i determinacji, zwłaszcza w świecie finansów. Rzeźba przypomina o znaczeniu równości płci i zachęca do działań na rzecz większej reprezentacji kobiet w biznesie. Autorką tej inspirującej pracy jest rzeźbiarka Kristen Visbal.

Wykonana z brązu, "Nieustraszona Dziewczynka" stawia wyraźne przesłanie: firmy i przedsiębiorcy powinni zwracać większą uwagę na równość płci w swoich strukturach. Rzeźba symbolicznie wzywa ponad 3500 firm na Wall Street, aby zapewniły kobietom więcej możliwości zajmowania miejsc w zarządach.

Początkowo rzeźba została ustawiona naprzeciw słynnego "Charging Bull" – ikonicznego symbolu siły i rozwoju rynku kapitałowego USA. To wywołało kontrowersje, a autor byka wyraził ostry sprzeciw. Twierdził, że umiejscowienie "Nieustraszonej Dziewczynki" zmienia znaczenie jego dzieła, sugerując konfrontację, której pierwotnie nie było. Trudno odmówić mu racji – dynamiczna sylwetka szarżującego byka jako symbolu wzrostu i rozwoju nagle zdaje się być "powstrzymywana". Pojawiły się pytania: Po co? Dlaczego?

W wyniku dyskusji dziewczynka została przeniesiona przed gmach nowojorskiej giełdy. Choć nie stoi już naprzeciw byka, nadal cieszy się ogromnym zainteresowaniem – zarówno jako symbol, jak i atrakcja turystyczna. Turyści chętnie robią sobie z nią zdjęcia. Przyznaję, że i ja nie mogłam się oprzeć i również uwieczniłam to spotkanie na fotografii.

 Dziewczyna (1,2 metra wzrostu) trzyma głowę wysoko, podbródek uniesiony, kucyk unoszący się w powietrzu, z rękami opartymi na talii, w nieustraszonej postawie.

Idziemy kilka metrów w prawo ulicą Broad Street i przed nami kolejne słynne miejsce.

15. Federal Hall National Memorial - Krajowe Muzeum Federalne.

Adres: 26 Wall St, New York, NY 10005,

Godziny otwarcia: poniedziałek – piątek, 10:00–17:00

Federal Hall jest dostępny dla zwiedzających bezpłatnie. Wejście znajduje się z tyłu budynku, pod adresem 15 Pine Street.

Budynek w stylu architektury greckiej i rzymskiej. Przed wejściem do Federal Hall stoi posąg Washingtona upamiętniający moment składania przysięgi na pierwszego prezydenta Stanów Zjednoczonych.

źródło: thewallstreetexperience, https://www.thewallstreetexperience.com/blog/history-behind-federal-hall , dostęp: 10.06.2025.

Federal Hall to jedno z najważniejszych miejsc nie tylko w Nowym Jorku, ale także w całych Stanach Zjednoczonych. To tutaj George Washington złożył przysięgę, zostając pierwszym prezydentem USA. Od 1700 roku budynek pełnił różnorodne funkcje, m.in. był pierwszą siedzibą Kongresu oraz Sądu Najwyższego. Obecnie w Federal Hall znajduje się muzeum poświęcone początkom amerykańskiej państwowości. Jednym z najbardziej wartościowych eksponatów jest księga wydrukowana w 1765 roku, która została wykorzystana podczas zaprzysiężenia George’a Washingtona.

Pierwotnie Federal Hall pełnił rolę ratusza Nowego Jorku i był miejscem obrad pierwszego Kongresu Stanów Zjednoczonych. Po ratyfikacji Konstytucji, gdy Nowy Jork stał się pierwszą stolicą USA, budynek ten służył jako tymczasowa siedziba rządu federalnego. To właśnie na balkonie Federal Hall 30 kwietnia 1789 roku George Washington złożył uroczystą przysięgę, obejmując urząd prezydenta.
Oryginalny budynek Federal Hall został rozebrany w 1812 roku. Obecny gmach, znany dziś jako Federal Hall National Memorial, powstał w 1842 roku jako urząd celny. W późniejszych latach pełnił również funkcję oddziału Banku Stanów Zjednoczonych.

Obecnie trwają prace konserwatorskie i renowacyjne na schodach prowadzących do głównego wejścia. 

Muzeum

Gdy po raz pierwszy przekroczysz próg Federal Hall, natychmiast zachwyci Cię jego architektura. Na zewnątrz budynek jest wczesnym przykładem stylu federalnego, jednak kolumny – zarówno te na zewnątrz, jak i wewnątrz – przywodzą na myśl Partenon jako wyraz hołdu dla greckiej demokracji. Federal Hall pozostaje jednym z najdoskonalszych przykładów architektury greckiego odrodzenia. Z kolei kopułowy sufit nawiązuje do starożytnych rzymskich ideałów republikańskich, przywołując skojarzenia z majestatycznym Panteonem.

Wnętrze budynku kryje wiele fascynujących eksponatów, w szczególności tych związanych z Alexandrem Hamiltonem oraz wczesnymi latami istnienia rządu USA. Na szczególną uwagę zasługują kamień, na którym stał George Washington podczas swojej inauguracji, Biblia, na którą składał swoją prezydencką przysięgę, a także kopie historycznych dokumentów, takich jak Konstytucja czy Karta Praw. Można tu również zobaczyć dawny prezydencki fotel Washingtona, fragmenty oryginalnej balustrady oraz sklepienia.

Nie możesz także przegapić innych wyjątkowych eksponatów i miejsc w Federal Hall:

• Galerii portretów
• Informacji o procesie Johna Petera Zengera, który odegrał kluczową rolę w ustanowieniu wolności prasy
• Modeli i fragmentów oryginalnych budynków City Hall oraz Federal Hall
• Centrum dla zwiedzających, gdzie znajdziesz cenne informacje o parkach narodowych w New York Harbor

Niestety dotarliśmy tutaj po godzinie 17:00, gdy budynek był już zamknięty. Tego dnia mieliśmy zaplanowanych wiele atrakcji i nie zdążyliśmy zobaczyć wszystkiego. Jeżeli będzięcie mieć możliwość to warto zaplanować czas tak, by móc w pełni docenić bogactwo historii, które kryje Federal Hall.

Inne ujęcia opisanych atrakcji. 

Naszą podróż kończymy przy wyjątkowej atrakcji – kościele Trinity Church.

Wracamy ulicą Wall Street w stronę Broadway. Po dojściu do skrzyżowania przechodzimy przez pasy na drugą stronę, gdzie znajduje się ostatni punkt naszej wycieczki.

16. Trinity Church - Kościół Świętej Trójcy

Adres: 89 Broadway, New York, NY 10006

Godziny otwarcia: codziennie od 8:30 do 18:00

Zwiedzanie: bezpłatne

Neogotycki Kościół Świętej Trójcy to jedna z najstarszych i najbardziej rozpoznawalnych świątyń w Nowym Jorku. Pierwotnie wybudowany w 1698 roku, był dwukrotnie odbudowywany. Obecny budynek, ukończony w 1846 roku, jest trzecią wersją kościoła. Przez 44 lata, od 1846 do 1890 roku, jego wieża o wysokości 86 metrów była najwyższym punktem w mieście. Stanowiła również doskonały punkt orientacyjny dla żeglarzy wpływających do nowojorskiego portu. Warto zajrzeć do środka, aby podziwiać bogato zdobione wnętrza, które zachwycają swoim detalem i atmosferą.

Bardzo chcieliśmy zajrzeć do wnętrza kościoła i pospacerować po cmentarzu. Niestety, wszystko było zamknięte dla zwiedzających. Ochrona przy drzwiach poinformowała nas, że dziś odbywa się tam zamknięte spotkanie. Szkoda!

Jedno z bardziej niezwykłych miejsc w NY - mały kościółek pośród szklanych wieżowców.

Zabytkowy cmentarz przy Trinity Church.

Przy kościele znajduje się jeden z najstarszych cmentarzy w Nowym Jorku, gdzie spoczywają wybitne postacie związane z historią Stanów Zjednoczonych. Wśród nich warto wymienić Alexandra Hamiltona, jednego z ojców założycieli USA, oraz Roberta Fultona, wynalazcę i pioniera technologii parowców.

Kościół zlokalizowany jest zaledwie kilka przecznic od World Trade Center i w niezwykły sposób przetrwał zamachy z 11 września 2001 roku, nie doznając większych uszkodzeń pomimo ogromnych zniszczeń w okolicy. W następstwie tragedii stał się schronieniem oraz miejscem odpoczynku dla ratowników i wolontariuszy zaangażowanych w akcję ratunkową.

Ciekawostka:
Kościół Świętej Trójcy jest jednym z największych właścicieli ziemskich na Manhattanie. Dzięki darowiźnie ziemi od króla Wilhelma III oraz strategicznym inwestycjom, parafia zarządza obecnie nieruchomościami wartymi miliardy dolarów.

Więcej informacji: https://trinitychurchnyc.org

St. Paul's Chapel, a z tyłu wieżowiec One World Trade Center.

źródło: trinitychurch, https://trinitychurchnyc.org , dostęp: 10.06.2025.

Warto również odwiedzić Kaplicę Świętego Pawła, która jest częścią parafii Trinity Church. To najstarszy, nieprzerwanie użytkowany budynek sakralny w Nowym Jorku. Kaplica pełniła m.in. funkcję miejsca modlitwy George’a Washingtona po jego inauguracji. Znajduje się tuż obok stacji metra World Trade Center Station (Oculus).

Adres: 209 Broadway, New York, NY 10007

Po całym dniu pełnym wrażeń, zmęczeni, ale zadowoleni, skierowaliśmy się na stację metra Wall Street Station, zlokalizowaną przy kościele, tuż za przejściem dla pieszych po obu stronach ulicy Broadway. Stamtąd bezpiecznie dotarliśmy do naszego noclegu.

To był niesamowity dzień, pełen emocji i niezapomnianych chwil, choć przyznać trzeba – bardzo intensywny. Zwiedzanie rozpoczęliśmy wcześnie rano, około godziny 7:00, a do miejsca noclegu wróciliśmy dopiero o 19:30.

Serdecznie zapraszam do przeczytania relacji z pozostałych dni naszej podróży po Ameryce!